Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου 2017

"Η Ψυχή και το Σώμα"


…εἶπε δὲ Ρούθ· μὴ ἀπάντησαί μοι τοῦ καταλιπεῖν σε ἢ ἀποστρέψαι ὄπισθέν σου· 
ὅτι σὺ ὅπου ἐὰν πορευθῇς, πορεύσομαι, καὶ οὗ ἐὰν αὐλισθῇς, αὐλισθήσομαι· 
ὁ λαός σου λαός μου, καὶ ὁ Θεός σου Θεός μου· 
καὶ οὗ ἐὰν ἀποθάνῃς, ἀποθανοῦμαι, κἀκεῖ ταφήσομαι·
Παλαιά Διαθήκη-Ρούθ

Αρκούν τα κοινά όνειρα για να δώσουν μια δυνατή ταινία; αναρωτιέται ο old boy. Η ερώτηση και η όποια απάντηση αφορά μόνο τους σινεφίλ, προκειμένου να αρχειοθετήσουν την ταινία της Ίλντικο Ενιέ στα ράφια του κινηματογραφικού πολιτισμού. 
Όμως για πολλούς από τους θεατές η απάντηση είναι καθησυχαστική. Είναι απελευθερωτική, είναι ένα βήμα προς την ελευθερία. Που σαν το το κάνεις ανακαλύπτεις, τότε και μόνο τότε, την ανάγκη της υπέρτατης ελευθερίας. Όπως ακριβώς την ίδια ανάγκη ανακαλύπτει μια μέρα τυχαία ο επί χρόνια αρχειοθέτης Κόριμ*, κεντρικός ήρωας του Laszlo Krasznahorkai στο Πόλεμος και Πόλεμος.

… Η μεθοδική αρχειοθέτηση των εγγράφων έγινε η ελευθερία του αυτή καθαυτή, διότι λίγο τον ενδιέφερε η φύση της δουλειάς του, λίγο τον ενδιέφερε ότι ασχολούνταν με τα συνήθη….το δικό του καθήκον περιοριζόταν στο να διατηρεί ζωντανή την ιστορία, αλλά ακόμη και αν περνούσε πάντοτε δίπλα από την αλήθεια, το γεγονός ότι το γνώριζε και το έκανε συνειδητά, του εξασφάλιζε μια τέλεια σιγουριά, μια γαλήνη, μια σταθερότητα και, μάλιστα, κατά μία έννοια, μια μορφή άτρωτης προσωπικότητας, η οποία αναγνωρίζει μεν ότι είναι περιττό αυτό που κάνει, καθότι άνευ νοήματος, αλλά αυτό το περιττό και άνευ νοήματος εμπεριέχει μια μυστηριώδη και ασύγκριτη γλυκύτητα-ναι, αναμφίβολα χάρη στη δουλειά του είχε κατακτήσει την ελευθερία, δυστυχώς όμως όχι αρκετή, διότι από τη στιγμή που είχε γευτεί κατά τους τελευταίους μήνες τον εξαιρετικό χαρακτήρα αυτής της ελευθερίας, ζυγίζοντάς την, του φάνηκε αμέσως ελάχιστη, και άρχισε να επιθυμεί και να ποθεί διακαώς την υπέρτατη ελευθερία….. εκεί στα Αρχεία (λοιπόν) είχε αρχίσει να τον βασανίζει το ερώτημα: αυτή η υπέρτατη ελευθερία που θα μπορούσε να βρίσκεται ;

Το κοινό όνειρο
Ο Έντρε και η Μαρία μαθαίνουν ότι βλέπουν κάθε βράδυ εδώ και χρόνια το ίδιο όνειρο: ένα ζευγάρι ελάφια (σύμβολο αφοσίωσης) τριγυρνούν στα δάση πάντα μαζί. Το αρσενικό σκάβει το χιόνι για νάβρει τρυφερό χορτάρι για το θηλυκό. Πίνουν νερό από το ρυάκι, τα μουσουδάκια τους ακουμπάνε το ένα στο άλλο, μαζί αφουγκράζονται τον κίνδυνο-ένα δεύτερο αρσενικό παραμονεύει …

Η καθημερινότητα
Ο Έντρε και η Μαρία δουλεύουν σε ένα μεγάλο σφαγείο. Εκεί γνωρίστηκαν, αυτός οικονομικός διευθυντής, η Μαρία υπεύθυνη ποιοτικού ελέγχου των σφάγιων. Με κάθε τρόπο εκμηστυρεύονται στον θεατή πως η ζωή τους είναι αλλού, πέρα στο δάσος. Ζούν μια παράλληλη ζωή, τα βράδυα μεταμορφώνονται σε ελάφια. Η μέρα τους δεν αποκαλύπτει την άλλη τους ζωή, λίγες οι κουβέντες, συνήθως πληγώνουν ή φέρνουν αμηχανία και στην καλύτερη περίπτωση ερμηνεύονται κατά το δοκούν. Είναι ο συμβατικός τους κόσμος που συμπιέζει και καταπνίγει το συναίσθημα, είναι ο κόσμος των σωμάτων. Τα εξωτερικά γυρίσματα είναι ελάχιστα, το σφαγείο είναι ο κόσμος της μέρας, το μικρό δωμάτιο που ο καθένας καταφεύγει τις ώρες της σχόλης και τις ώρες των ονείρων του είναι ο κόσμος της νύχτας.

Τα δίπολα
Μικρές και μεγάλες αφηγήσεις, στοιχειώνουν ένα πλέγμα διπόλων, άλλοτε κύριων και άλλοτε όχι, συνδεδεμένων αριστοτεχνικά να περιγράψουν τον κάθε ήρωα, να αφηγηθούν συνοπτικά τον κόσμο που ζούν οι ήρωες. Η ζωή στο σφαγείο και η ζωή Αλλού, το μονό κρεβάτι του Έντρε και και το μεγάλο κρεβάτι της Μαρίας, η σωματική ανημπόρια του Έντρε και η ψυχική της Μαρίας, η κοινωνικότητα του ενός και αντι-κοινωνικότητα του άλλου, το ηλικιακό χάσμα τους, οδηγούν τελικά σε αδιέξοδο. Ο Έντρε κάποια στιγμή αποφασίζει να σταματήσει την όποια προσπάθεια να σμίξει με τη Μαρία, η δυσκολία να την καταλάβει και ο φόβος του ότι θα γελοιοποιηθεί τον αποθαρρύνουν να την πλησιάσει, να ερμηνεύσει τον ψυχικό της κόσμο. Αντίθετα, ενδόμυχα ενδίδει σε φήμες ότι αυτή πηγαίνει με το μισό εργοστάσιο. Της ανακοινώνει την απόφασή του και αυτή απελπισμένη κλείνεται στον κόσμο της, αποφασίζει να κόψει το νήμα της ζωής-τις φλέβες της, αίμα τη μέρα και αίμα τη νύχτα-ακούγοντας ένα ερωτικό τραγούδι. Μέσα στην μπανιέρα με το βαμμένο νερό, χτυπάει το τηλέφωνό της. Με λαχτάρα αλλά και αβεβαιότητα το σηκώνει….

Το σμίξιμο
...είναι ο Έντρε. Σε ελάχιστα λεπτά η ζωή ξεπηδά μέσα από τα αίματα, ντύνεται με τα χρώματα του ονείρου. Σε λίγα λεπτά! λίγο πριν τον βέβαιο και μοναχικό θάνατό της. Τα δίπολα μεμιάς παραγκωνίζονται, το κρεβάτι ζεσταίνεται από δύο κορμιά, οι ήρωές μας κάνουν έρωτα, κοιμούνται...

….το άλλο πρωί ανακαλύπτουν πως δεν είδαν το όνειρο. Στο πλάνο λείπουν τα δυό ελάφια. Η ίδια τους η ζωή, η ζωή που ποθούσαν δεν ήταν πια ένα όνειρο. Αλλά πραγματικότητα.

Είναι η δική μας ιστορία, 
είναι η ιστορία του καθενός!
Όχι δεν είναι μια συνηθισμένη ερωτική ιστορία όπως γράφει ο οld boy. Κάθε εικόνα, κάθε ήχος, κάθε μορφασμός των ηρώων αφηγείται μια ιστορία της ζωής μας. Ο Έντρε που μαστιγώνεται από τα χρόνια του, η Μαρία που δειλιάζει, Ο Σάνυι που κυνηγάει τις γυναίκες του σφαγείου αλλά και τη Μαρία και μισεί τον Έντρε. Στο όνειρό τους είναι το τρίτο ελάφι που παραφυλάει. Ακόμη και οι μορφές των προς σφαγή ζώων, οι τελευταίες ματιές τους, το αφούγκρασμα των ελαφιών, το ανήσυχο πετάρισμα των αυτιών τους... Κάθε χαρακτήρας και κάθε ύπαρξη υποδύεται τη ζωή του καθενός μας, σκιαγραφεί τον κόσμο που ζούμε ή θέλουμε να ζήσουμε. Είναι ο κόσμος του σφαγείου μας. Και είναι και ο κόσμους των πόθων μας. Σε εμάς απομένει να επιλέξουμε τον ήρωα που θα υποδυθούμε.

Η ταινία διαβάζεται, δεν βλέπεται. Είναι ένα μεγάλο μυθιστόρημα, αριστοτεχνικά συνεπτυγμένο. Βλέποντάς το θες να σταματήσεις στο κάθε καρέ, να ανακαλέσεις τις λέξεις που η κάθε εικόνα με διακριτική ευγένεια μας κρύβει.

* τελικά ο Κόριμ παραιτήθηκε από τη δουλειά του και άρχισε να ταξιδεύει, κάνοντας έτσι το επόμενο βήμα του προς την υπέρτατη ελευθερία.

Το τραγούδι που ακούγεται στην ταινία. Εικαστική επένδυση με σκηνές από την ταινία.
(Laura Marling – What He Wrote)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.