παλιγγενεσία

...........

όμως έχουμε κάτι που δεν θα χάσουμε...

 τη θέαση στον ουρανό μέσα από τις χαράδρες της ομορφιάς

το ταξίδι πέρα από τον ορατό μας ορίζοντα

την επίγνωση της ασημαντότητάς μας

είθε αυτός ο απολογισμός και μόνο

"Η Ψυχή και το Σώμα"

 

…εἶπε δὲ Ρούθ· μὴ ἀπάντησαί μοι τοῦ καταλιπεῖν σε ἢ ἀποστρέψαι ὄπισθέν σου· 

ὅτι σὺ ὅπου ἐὰν πορευθῇς, πορεύσομαι, καὶ οὗ ἐὰν αὐλισθῇς, αὐλισθήσομαι· 

ὁ λαός σου λαός μου, καὶ ὁ Θεός σου Θεός μου· 

καὶ οὗ ἐὰν ἀποθάνῃς, ἀποθανοῦμαι, κἀκεῖ ταφήσομαι·
Παλαιά Διαθήκη-Ρούθ

Αρκούν τα κοινά όνειρα για να δώσουν μια δυνατή ταινία; αναρωτιέται ο old boy. Η ερώτηση και η όποια απάντηση αφορά μόνο τους σινεφίλ, προκειμένου να αρχειοθετήσουν την ταινία της Ίλντικο Ενιέ στα ράφια του κινηματογραφικού πολιτισμού. 

Όμως για πολλούς από τους θεατές η απάντηση είναι καθησυχαστική. Είναι απελευθερωτική, είναι ένα βήμα προς την ελευθερία. Που σαν το το κάνεις ανακαλύπτεις, τότε και μόνο τότε, την ανάγκη της υπέρτατης ελευθερίας. Όπως ακριβώς την ίδια ανάγκη ανακαλύπτει μια μέρα τυχαία ο επί χρόνια αρχειοθέτης Κόριμ*, κεντρικός ήρωας του Laszlo Krasznahorkai στο Πόλεμος και Πόλεμος.

… Η μεθοδική αρχειοθέτηση των εγγράφων έγινε η ελευθερία του αυτή καθαυτή, διότι λίγο τον ενδιέφερε η φύση της δουλειάς του, λίγο τον ενδιέφερε ότι ασχολούνταν με τα συνήθη….το δικό του καθήκον περιοριζόταν στο να διατηρεί ζωντανή την ιστορία, αλλά ακόμη και αν περνούσε πάντοτε δίπλα από την αλήθεια, το γεγονός ότι το γνώριζε και το έκανε συνειδητά, του εξασφάλιζε μια τέλεια σιγουριά, μια γαλήνη, μια σταθερότητα και, μάλιστα, κατά μία έννοια, μια μορφή άτρωτης προσωπικότητας, η οποία αναγνωρίζει μεν ότι είναι περιττό αυτό που κάνει, καθότι άνευ νοήματος, αλλά αυτό το περιττό και άνευ νοήματος εμπεριέχει μια μυστηριώδη και ασύγκριτη γλυκύτητα-ναι, αναμφίβολα χάρη στη δουλειά του είχε κατακτήσει την ελευθερία, δυστυχώς όμως όχι αρκετή, διότι από τη στιγμή που είχε γευτεί κατά τους τελευταίους μήνες τον εξαιρετικό χαρακτήρα αυτής της ελευθερίας, ζυγίζοντάς την, του φάνηκε αμέσως ελάχιστη, και άρχισε να επιθυμεί και να ποθεί διακαώς την υπέρτατη ελευθερία….. εκεί στα Αρχεία (λοιπόν) είχε αρχίσει να τον βασανίζει το ερώτημα: αυτή η υπέρτατη ελευθερία που θα μπορούσε να βρίσκεται ;

Το κοινό όνειρο

Ο Έντρε και η Μαρία μαθαίνουν ότι βλέπουν κάθε βράδυ εδώ και χρόνια το ίδιο όνειρο: ένα ζευγάρι ελάφια (σύμβολο αφοσίωσης) τριγυρνούν στα δάση πάντα μαζί. Το αρσενικό σκάβει το χιόνι για νάβρει τρυφερό χορτάρι για το θηλυκό. Πίνουν νερό από το ρυάκι, τα μουσουδάκια τους ακουμπάνε το ένα στο άλλο, μαζί αφουγκράζονται τον κίνδυνο-ένα δεύτερο αρσενικό παραμονεύει …

Η καθημερινότητα

Ο Έντρε και η Μαρία δουλεύουν σε ένα μεγάλο σφαγείο. Εκεί γνωρίστηκαν, αυτός οικονομικός διευθυντής, η Μαρία υπεύθυνη ποιοτικού ελέγχου των σφάγιων. Με κάθε τρόπο εκμηστυρεύονται στον θεατή πως η ζωή τους είναι αλλού, πέρα στο δάσος. Ζούν μια παράλληλη ζωή, τα βράδυα μεταμορφώνονται σε ελάφια. Η μέρα τους δεν αποκαλύπτει την άλλη τους ζωή, λίγες οι κουβέντες, συνήθως πληγώνουν ή φέρνουν αμηχανία και στην καλύτερη περίπτωση ερμηνεύονται κατά το δοκούν. Είναι ο συμβατικός τους κόσμος που συμπιέζει και καταπνίγει το συναίσθημα, είναι ο κόσμος των σωμάτων. Τα εξωτερικά γυρίσματα είναι ελάχιστα, το σφαγείο είναι ο κόσμος της μέρας, το μικρό δωμάτιο που ο καθένας καταφεύγει τις ώρες της σχόλης και τις ώρες των ονείρων του είναι ο κόσμος της νύχτας.

Τα δίπολα

Μικρές και μεγάλες αφηγήσεις, στοιχειώνουν ένα πλέγμα διπόλων, άλλοτε κύριων και άλλοτε όχι, συνδεδεμένων αριστοτεχνικά να περιγράψουν τον κάθε ήρωα, να αφηγηθούν συνοπτικά τον κόσμο που ζούν οι ήρωες. Η ζωή στο σφαγείο και η ζωή Αλλού, το μονό κρεβάτι του Έντρε και και το μεγάλο κρεβάτι της Μαρίας, η σωματική ανημπόρια του Έντρε και η ψυχική της Μαρίας, η κοινωνικότητα του ενός και αντι-κοινωνικότητα του άλλου, το ηλικιακό χάσμα τους, οδηγούν τελικά σε αδιέξοδο. Ο Έντρε κάποια στιγμή αποφασίζει να σταματήσει την όποια προσπάθεια να σμίξει με τη Μαρία, η δυσκολία να την καταλάβει και ο φόβος του ότι θα γελοιοποιηθεί τον αποθαρρύνουν να την πλησιάσει, να ερμηνεύσει τον ψυχικό της κόσμο. Αντίθετα, ενδόμυχα ενδίδει σε φήμες ότι αυτή πηγαίνει με το μισό εργοστάσιο. Της ανακοινώνει την απόφασή του και αυτή απελπισμένη κλείνεται στον κόσμο της, αποφασίζει να κόψει το νήμα της ζωής-τις φλέβες της, αίμα τη μέρα και αίμα τη νύχτα-ακούγοντας ένα ερωτικό τραγούδι. Μέσα στην μπανιέρα με το βαμμένο νερό, χτυπάει το τηλέφωνό της. Με λαχτάρα αλλά και αβεβαιότητα το σηκώνει….

Το σμίξιμο

...είναι ο Έντρε. Σε ελάχιστα λεπτά η ζωή ξεπηδά μέσα από τα αίματα, ντύνεται με τα χρώματα του ονείρου. Σε λίγα λεπτά! λίγο πριν τον βέβαιο και μοναχικό θάνατό της. Τα δίπολα μεμιάς παραγκωνίζονται, το κρεβάτι ζεσταίνεται από δύο κορμιά, οι ήρωές μας κάνουν έρωτα, κοιμούνται...

….το άλλο πρωί ανακαλύπτουν πως δεν είδαν το όνειρο. Στο πλάνο λείπουν τα δυό ελάφια. Η ίδια τους η ζωή, η ζωή που ποθούσαν δεν ήταν πια ένα όνειρο. Αλλά πραγματικότητα.

Είναι η δική μας ιστορία, 

είναι η ιστορία του καθενός!

Όχι δεν είναι μια συνηθισμένη ερωτική ιστορία όπως γράφει ο οld boy. Κάθε εικόνα, κάθε ήχος, κάθε μορφασμός των ηρώων αφηγείται μια ιστορία της ζωής μας. Ο Έντρε που μαστιγώνεται από τα χρόνια του, η Μαρία που δειλιάζει, Ο Σάνυι που κυνηγάει τις γυναίκες του σφαγείου αλλά και τη Μαρία και μισεί τον Έντρε. Στο όνειρό τους είναι το τρίτο ελάφι που παραφυλάει. Ακόμη και οι μορφές των προς σφαγή ζώων, οι τελευταίες ματιές τους, το αφούγκρασμα των ελαφιών, το ανήσυχο πετάρισμα των αυτιών τους... Κάθε χαρακτήρας και κάθε ύπαρξη υποδύεται τη ζωή του καθενός μας, σκιαγραφεί τον κόσμο που ζούμε ή θέλουμε να ζήσουμε. Είναι ο κόσμος του σφαγείου μας. Και είναι και ο κόσμους των πόθων μας. Σε εμάς απομένει να επιλέξουμε τον ήρωα που θα υποδυθούμε.

Η ταινία διαβάζεται, δεν βλέπεται. Είναι ένα μεγάλο μυθιστόρημα, αριστοτεχνικά συνεπτυγμένο. Βλέποντάς το θες να σταματήσεις στο κάθε καρέ, να ανακαλέσεις τις λέξεις που η κάθε εικόνα με διακριτική ευγένεια μας κρύβει.

* τελικά ο Κόριμ παραιτήθηκε από τη δουλειά του και άρχισε να ταξιδεύει, κάνοντας έτσι το επόμενο βήμα του προς την υπέρτατη ελευθερία.

Το τραγούδι που ακούγεται στην ταινία. Εικαστική επένδυση με σκηνές από την ταινία.
(Laura Marling – What He Wrote)

Ύβρις

έχω τελειώσει με κάθε νοέμβρη και  κάθε δεκέμβρη. μπούχτισα από νεκροφιλίες και μνημόσυνα. αργά αλλά το κατάφερα: να μάθω πως το παρελθόν από μόνο του δεν χτίζει το μέλλον, δεν χορταίνει το σήμερα.

μεγάλη κουβέντα μη λές θα μου πείτε. απλά λέω αυτά που θάλεγαν χιλιάδες άλλοι κι εμείς  χλευάζαμε την απουσία τους. 

εύχομαι να μην ξαναπάω σε κηδείες και μνημόσυνα. ούτε από μακρυά. κατάντησαν τόσο χυδαία. και δεν είναι παρά μια Ύβρις.

6/12/2017

Όχι, δεν θα πάω...

... στον κανιβαλισμό μιας εξέγερσης

το οφείλω στις μνήμες μου και μόνο

στη γή που πρωταντίκρυσα

το φως που μ' έθρεψε

στο γλυκό ψωμί του μόχθου

στο δέος των ταπεινών

στην ιερότητα της Στιγμής

"πόδι ανθρώπου να μη δώ, φωνή να μην ακούσω"

σε ό,τι χτίζει το Μαζί

στο θάμπος που ορίζει η ψυχή

στη λαχτάρα να πετάξω

παραχάραξη μερίσματος

Κάποιος ας πεί στον αξιότιμο πρωθυπουργό μας πως ο όρος κοινωνικό μέρισμα είναι καθόλα ατυχής. Βεβαίως αναγνωρίζω πως ο κ. Τσίπρας δεν κατέχει από οικονομικά, όπως και η κ. Θεανώ άλλωστε που πιθανόν να του σέρβιρε και τον όρο που παραπέμπει ευθέως είτε στο κεφαλαιουχικό μέρισμα (μέρισμα μετοχής), είτε στην λεγόμενη κοινωνική ευθύνη των πολυθενικών εταιρειών. Εκτός αν αμφότεροι πιστεύουν πως είναι διευθύνοντες σύμβουλοι της εταιρείας Κράτος Α.Ε, εισηγμένης στο παγκόσμιο χρηματιστήριο των χρηματιστηριακών προϊόντων.

Το ποσό που θα διανείμει από το περίσσευμα του προϋπολογισμού, που ενώ αρχικά ήταν 1,5 δις ευρώ και σε 2 ημέρες έπεσε στο μισό, δεν προέρχεται από κάποια παραγωγική δραστηριότητα της Κράτος Α.Ε, που άλλωστε έχει χρεοκοπήσει εδώ και καιρό, ούτε από τους παραγωγικούς τομείς του κράτους, (όσους του έχουν απομείνει) π.χ. από μια ΔΕΚΟ της οποίας ακόμη είναι μέτοχος. Προέρχεται καθαρά από το περίσσευμα της ληστρικής φορολόγησης των πολιτών. Είναι λοιπόν ευκαιρία, μιας και το μέρισμα δίνεται για δεύτερη φορά να ξανασκεφθούν μήπως θα πρέπει να κατεβάσουν κατά το αντίστοιχο ποσό του μερίσματος το στόχο των προσδοκόμενων φορολογικών εσόδων για το 2018, μιας και πλησιάζουν οι μέρες συζήτησης του επόμενου προϋπολογισμού. Πλησιάζουν και εκλογές άλλωστε.

Ο όρος κοινωνικό μέρισμα θα μπορούσε να αντικατασταθεί από τον όρο έκτακτο κοινωνικό επίδομα. Και περί αυτού πρόκειται. Ένα επίδομα που κύριος είδε ποιοί, πόσοι θα το πάρουν και πόσα θα πάρει ο καθένας. Μιλούσαν αρχικά για 3,5 εκατ. πολίτες, μια διαίρεση με το ποσό των 750 εκατ. δίνει ανά κεφάλι περίπου 215 ευρώ. δηλαδή μια τριμελής οικογένεια θα πάρει 645 ευρώ. Όλοι οι δικαιούχοι θα κοχλάξουν στη χύτρα των κοινωνικών κριτηρίων της κυρίας Θεανώς και θα πρέπει να μείνουν στον αφρό αν θελήσουν να χορτάσουν με τα 215 ευρώ, Διαφορετικά όσοι κάτσουν στον πάτο θα συνεισφέρουν με τον παρολίγον οβολό τους στην ενίσχυση του ταμείου για την αποπληρωμή των οφειλομένων του κράτους προς τους ιδιώτες. Κάτι που συνέβη και πέρισυ. Άλλωστε το πανηγυράκι των εξαγγελιών γενικώς και αορίστως δεν το συμμερίζονται οι θεσμικοί εταίροι μας οι οποίοι και έκοψαν το 1,5 δις στο μισό, προκειμένου το κράτος να πληρώσει κάτι από τα 5 δις που χρωστάει στην αγορά.

Έμμεσα λοιπόν η κυβέρνηση παραδέχεται ότι υπάρχουν 1.166.666 οικογένειες (υπολογίζοντας κατά μέσο όρο 3 άτομα στην κάθε οικογένεια) στη χώρα που θα κάνουν ανάσταση με το κοινωνικό μέρισμα της Κράτος Α.Ε και τις ευλογίες των εταιρικών δεσμών. Αυτός είναι απόλυτος δείκτης εξαθλίωσης από την πολιτική των μνημονίων την οποία θέλοντας και μη υπηρετεί ο κ. Τσίπρας και η παρέα του.

Οι αριθμοί φανερώνουν μπόλικη ασχετοσύνη αλλά και άφθονη αθλιότητα εκ μέρους των υπευθύνων της κυβέρνησης:

1. είναι τουλάχιστον πολιτική και κοινωνική αφέλεια να θεωρείς ότι 3,5 εκατ. πολίτες θα πανηγυρίσουν για τα 215 ευρώ. Εκτός αν θεωρείς δεδομένο ότι όσοι πάρουν τα 215 ευρώ είναι στον πάτο της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής νοημοσύνης, οπότε ακόμη και ένα φιλοδώρημα των 10 ευρώ σε μια επόμενη γενναιοδωρία της κυβέρνησης θα συνεπάρει τον όποιο τυχόντα. Αν πράγματι σχεδιάζεις την πολιτική σου με αυτούς τους υπολογισμούς, αν αντιμετωπίζεις τους πολίτες που τους εξαθλιώνεις καθημερινά ως πληβείους, τότε δεν διαφέρεις σε τίποτα από τον φεουδάρχη του μεσαίωνα που πέταγε κάθε μέρα ένα καρβέλι ψωμί στους υποτακτικούς του.

και 2. Η έπαρση της κυβέρνησης που αυτολιβανίζεται για το εφεύρημα του κοινωνικού μερίσματος προσβάλλει και αισθητικά. Ο πρωθυπουργός ανέλαβε μέσω διαγγέλματος (ταρατατζούμ) να ενημερώσει την ελληνική κοινωνία ότι πάμε καλά, απόδειξη τα 1,5 δις που θα μας δώσει, τα οποίο πριν αλέκτωρ λαλήσει δις κόπηκαν στο μισό. Με στόμφο και ύφος μπλαζέ, δανεικά από τους ήρωες της Madame Tussaud, εμπιστεύθηκε για μια ακόμη φορά τους αριθμούς κάποιων από τη στρατιά των συμβούλων και κολαούζων του, που μόνη τους έγνοια και έργο είναι ο εντυπωσιασμός του πόπολου των πληβείων με ψεύτικους αριθμούς και πλαστά διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Όλα τα υψιπετή επί το έργον: νάνοι, κόρακες, κόλακες και παπαγάλοι. Και είναι τόσο επικίνδυνοι που έχουν το θράσσος να θέλουν να εντυπωσιάζουν ακόμη και τον προϊστάμενό τους χωρίς να λογαριάζουν αν τον εκθέτουν ποικιλοτρόπως. Ο πολυτάλαντος αυτός θίασος θς μπορούσε να προσφέρει πραγματικά στην κοινωνία, αν πράγματι ήθελε κάτι τέτοιο. Να περιοδεύει στα υπαίθρια βουλεβάρτα της χώρας αυτοσαρκαζόμενος. Αλλά που τέτοια αυτογνωσία.

Αντίθετα επιμένει στο πεπαλαιωμένο ρεπερτόριο περασμένων δεκαετιών. Όπως το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, η επιστροφή στη δραχμή, το δημοψήφισμα και έπονται μύρια όσα άλλα πιο σύγχρονα, από τη Λέσβο έως τη Μυτολήνη.

Ομόλογα πολιτικής επιβίωσης με επιτόκιο κομματικής εμπάθειας

Δεν θα πανηγύριζα για κανέναν δανεισμό ακόμη και αν αυτός ήταν με μηδενικό επιτόκιο. Κάθε δανεισμός, ειδικά κάτω από συνθήκες υπερσυσσώρευσης κερδών μέσα από το εμπόριο χρήματος, καλλιεργεί το έδαφος προσδοκιών σωτηρίας από τους μηχανισμούς που κατά κύριο λόγο ευθύνονται, αν όχι μεθόδευσαν, την εξαθλίωση εκατομμυρίων οικογενειών στον πλανήτη. Ιστορικά, η ίδια η αριστερά, κατήγγειλε την "ηθική" του χρήματος όταν αυτό κατέστη εμπόρευμα, μετατρεπόμενο σε όπλο αλλοτρίωσης και υποταγής συνειδήσεων.

Κάποιοι θα επικαλεσθούν το παράδειγμα της νεοσύστατης Σοβ.Ένωσης (1922) που μετά την παταγώδη αποτυχία της πρώτης οικονομικής πολιτικής (1917-1921) εγκαινίασε τη ΝΕΠ (Νέα Οικονομική Πολιτική-ζώντος του Λένιν !) στα πλαίσια της οποίας εγκαινιάσθηκε ο εξωτερικός δανεισμός από τις ξένες δυνάμεις (κυρίως τη Γερμανία) και εφαρμόσθηκαν βάρβαρες πρακτικές οικονομικής πολιτικής από τις οι οποίες κατάτι δεν διαφέρουν οι πρακτικές της σημερινής κυβέρνησης. Δυστυχώς αυτό το ιστορικό προηγούμενο θέλει να το επικαλείται μόνο ο νυν πρωθυπουργός και μερικά στελέχη του για ευνόητους λόγους. Αντίθετα θέλουν να το λησμονήσουν οι εξ' αριστερών επικριτές τους.

Η έξοδος στις αγορές
Θα συμφωνήσω με τη διαπίστωση πολλών σχολιαστών πως η πολυβραβευμένη έξοδος στις αγορές απετολμήθη σαν μια φυγή από την κοινωνική πραγματικότητα. Οι επαληθευθείσες προσδοκίες της κυβέρνησης είναι αποτέλεσμα μιας καλά προετοιμασμένης απέλπιδας φυγής από την πραγματικότητα, ο σχεδιασμός της οποίας ξεκίνησε αμέσως μετά το Eurogroup του Ιούνη. Και για να πάω τα συμπεράσματά σας πιο πέρα θα τολμήσω να πώ πως το "δωράκι" αυτό εγκρίθηκε από τους διεθνείς δανειστές σαν αντιστάθμισμα στη μη λήψη απόφασης για το χρέος. Οι βαρκάρηδες της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης είδαν στην έξοδο στις αγορές το σωσίβιο που θα τους προσέφερε πολύτιμο πολιτικό χρόνο. Αλλά και μια μικρή έως ελάχιστη οικονομική ανάσα στα δημόσια οικονομικά. Ήδη για το 2017 το ελληνικό δημόσιο είχε να ξοφλήσει λήγοντα ομόλογα 21,5 περίπου δις, αντίθετα για το 2018 που έχει περίπου 8 δις. Για το 2019 οι συνθήκες είναι ακόμη πιο ασφυκτικές: 23,5 δις ομόλογα περιμένουν στη γωνία την όποια κυβέρνηση από τις 15/Απρίλη 2019 θα ήθελε να πιεί το πικρό ποτήρι της εξόφλησης.  Μια από τις αιτίες που οι δανειστές επέβαλαν (;) στους όρους της τελευταίας ομολογιακής έκδοσης τη δυνατότητα στους κατόχους ομολόγων που λήγουν το 2019 να τα ανταλλάξουν με τα πενταετή νέα ομόλογα ήταν και αυτή.

Η επιτυχημένη- όπως κρίθηκε από όλους τους εταίρους- έξοδος χαρακτηρίσθηκε ως μια απόδειξη ανάκτησης εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία. Η ίδια η κυβέρνηση και το επικοινωνιακό επιτελείο της ανεμίζουν τη σημαία της εμπιστοσύνης με οπαδική πίστη και ενθουσιασμό.  Κοίτα ποιοί γελούν και χαίρονται ή αν προτιμάτε χαζό παιδί χαρά γιομάτο.
Το να εμπιστεύεται ο θύτης το θύμα του δεν είναι καν σοφό να το επικαλείσθε κύριοι της συγκυβέρνησης. Εκτός και αν  προσχωρήσατε οριστικά στο στρατόπεδο της νεοφιλελεύθερης λογικής. 

Οι μαινάδες της εξόδου
Από την αντίθετη πλευρά του κυβερνητικού στρατοπέδου συντάχθηκαν ομοθυμαδόν  όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά και η ΛΑΕ. Σε μια ανακοίνωσή τους, που θα μπορούσε να συνυπογράφεται από όλους μαζί, η παρούσα  έκδοση των ομολόγων χαρακτηρίζεται τοκογλυφική. Για τις παρατάξεις που υπηρέτησαν με αφοσίωση τις μνημονιακές πολιτικές δεν αποτελούν έκπληξη οι ενστάσεις τους, με χαρακτηριστικότερη την ανακοίνωση του αλχημισττή κ. Βενιζέλου που με ένα πρωτότυπο τρίκ "αποδεικνύει" πως "τελικώς δανειστήκαμε πιο ακριβά από ό,τι εμείς το 2014" δηλαδή με επιτόκιο 7,34% σύμφωνα με αριθμούς που παραθέτει. Και προχωρώντας ένα βήμα πιο πέρα "Δυστυχώς όμως η επιστροφή στα δεδομένα του 2014 απαιτεί τεράστια πρόσθετη προσπάθεια λόγω της ζημιάς που έγινε τα δυόμιση αυτά χρόνια". Σαφής υπόμνηση του τί μας περιμένει από μια συγκυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με τη Ν.Δ.

Στο ίδιο μήκος κύμετος η ΛΑΕ με συνέντευξη του υπευθύνου της οικονομικής πολιτικής κ. Τόλιου στο κανάλι του κ. Καρατζαφέρη (! ;) διαπιστώνει ότι:

Α."Οι «αγορές» είναι πάντα  … ανοικτές, αρκεί να πληρωθούν το επιτόκιο που ζητούν. Και το επιτόκιο που η κυβέρνηση έχει ήδη συμφωνήσει, με υψηλή προμήθεια την εταιρία Ρότσιλνδ και σε έξι αναδόχους διεθνείς τράπεζες, είναι πολύ ακριβό. Φτάνει κοντά στο 5%, το πιο ακριβό από όλες τις χώρες της ευρωζώνης και ΕΕ..... Το πρόβλημα για την Ελλάδα δεν είναι ο νέος δανεισμός και μάλιστα ακριβός, αλλά η διακοπή πληρωμής του επαχθούς χρέους και των τεράστιων τοκοχρεολυσίων (ξεπερνούν 15 δισ. ευρώ το χρόνο),

 Β. Το πρωί της εξόδου και πριν αυτή ολοκληρωθεί σε δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης αναρτήθηκε κατά κόρον (προφανώς από φίλιους στο εν λόγω κόμμα) το συμπέρασμα του οικονομικού επιτελείου που "θα μας οδηγήσει με ασφάλεια στο εθνικό νόμισμα" που διαπιστώνει ότι οι δανειστές τοκογλύφοι των αγορών μας δανείζουν με επιτόκιο δυόμισυ φορές υψηλότερο αυτού με το οποίο μας δανείζουν οι τοκογλύφοι της τρόϊκας...

Η εικονοζόμενη ανάρτηση στο κόκκινο φόντο έγινε σε προσωπικό προφίλ 

μεγαλοστελέχους της ΛΑΕ εντρυφούντος εσχάτως και στα οικονομικά...

Ο κ. Βενιζέλος "διαπίστωσε" ότι δανεισθήκαμε κατά 2,5 μονάδες επιτοκίου ακριβότερα από το 2014, οι φωστήρες της ΛΑΕ ότι δανειστήκαμε 2,5 φορές ακριβότερα. Γι αυτούς οι αριθμοί σε απόλυτα μεγέθη σημαίνουν ένα και το αυτό...

Η συνέντευξη του κ. Τόλιου αναρτήθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα της ΛΑΕ με ημερομηνία 25/7/2017 ως δελτίο τύπου και προφανώς το περιεχόμενό της εκφράζει απόλυτα τα πολιτικά όργανά της. Και εδώ ο καθείς διαπιστώνει τη φερεγγυότητα της ηγετικής της ομάδας γύρω από ένα ζήτημα (το οικονομικό) πάνω στο οποίο η ΛΑΕ έχει δομήσει την πολιτική της οντότητα.
.

-Όταν ο κ. Τόλιος μιλάει για 15 δις το χρόνο πληρωμές τοκχρεωλυσίων, ενώ μόνο η εξοφλήσεις ομολόγων είνα κατά πολύ μεγαλύτερες (και δεν συνυπολογίζονται εξοφλήσεις εντόκων γραμματίων ή εξοφλήσεις δόσεων δανείων προς το ΔΝΤ ή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), τότε το αφήγημα "επιστροφή στη δραχμή" αποκτάει άλλες διάστασεις.

-Όταν συγκρίνεις τα επιτόκια δανεισμού από την ΕΚΤ με αυτά των ομολόγων τότε ο αντιπολιτευόμενος λόγος της ΛΑΕ εκτός της εγκληματικής άγνοιας  εμπεριέχει στοιχεία βρώμικου πολέμου προς τους πρώην συνοδοιπόρους της, κάτι που δεν είναι ασύνηθες στην ιστορία της αριστεράς.

- Όταν ισχυρίζεσαι ότι "Οι «αγορές» είναι πάντα  … ανοικτές, αρκεί να πληρωθούν το επιτόκιο που ζητούν" αποδεικνύεσαι αδιάβαστος ακόμη και της πλέον πρόσφατης οικονομικής ιστορίας του τόπου. Όλοι θυμούνται τις αποτυχημένες εξόδους του 2012 (με προσφερόμενα επιτόκια 8% και πάνω) ή την εν τέλει αναιμική έξοδο του 2014.

Και αν ακόμη δεχθεί κανείς ότι υπήρχε έντονη η πολιτική/κομματική ανάγκη αποδόμησης της "επιτυχημένης εξόδου στις αγορές" της παρούσας κυβέρνησης, από μόνη της και η με κάθε κόστος αλήθειας αποδόμηση,αποκαλύπτει  το αντιπολιτευτικό σου διακύβευμα εγώ θα τα κάνω καλύτερα. Αφού θέλησαν να παίξουν σε αυτό το γήπεδο οι υπεύθυνοι της ΛΑΕ ας φρόντιζαν να μελετήσουν όλες τις παραμέτρους αυτής της εξόδου, παραμέτρους που αποδεικνύουν αφενός το παράτολμο και αφετέρου σχετικά επιτυχές -με αυτή τη λογική-του εγχειρήματος έξοδος:

1. η έξοδος γίνεται σε μια αρνητική διεθνή συγκυρία με οξυμένους τους ανταγωνισμούς εντός της καπιταλιστικής επικράτειας.

2. συνοδεύεται από μία άκρως αρνητική συγκυρία: εδώ και λίγο καιρό σκάνε το ένα μετά το άλλο τα κονόνια των ιδιωτικών ομολογιακών δανείων μεγάλων επιχειρήσεων του εσωτερικού.

3. έχει αναγγελθεί δια στόματος Ντράγκι ότι η περίοδος των μηδενικών επιτοκίων της ευρωζώνης βρίσκεται στη λήξη της. Οι επιπτώσεις της αύξησης των επιτοκίων θα συμπαρασύρει και τα επιτόκια των ομολόγων προς τα πάνω κάτι που  η κυβέρνηση το απέφυγε, ορίζοντας σταθερό επιτόκιο στον εν λόγω δανεισμό (αντί-δέλεαρ πό τις περιγραφείσες συνθήκες).

4. καλλιεργείται εντόνως το σενάριο της μακρόχρονης πολιτικής αστάθειας στο εσωτερικό της χώρας.

Το αναληθές των ισχυρισμών των ιθυνόντων της ΛΑΕ αποδεικνύεται από μερικά ευανάγνωστα δεδομένα.

Μια ελάχιστη μέριμνα για τη σοβαροφάνεια των ισχυρισμών τους θα απαιτούσε μια πρόχειρη έρευνα στο κατά πόσο μπορεί να συγκρίνει κανείς τα επιτόκια δανεισμού είτε από την ΕΚΤ και το ΔΝΤ με τα επιτόκια των ομολογιακών δανείων. Επικαλούμενοι τους πίνακες επιτοκίων των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου ή τους πίνακες επιτοκίων των βραχυχρόνιων δανεισμών (έντοκα γραμμάτια δημοσίου) που είναι αναρτημένοι στις ιστοσελίδες της Τράπεζας της Ελλάδας, με εκπληξη  θα διαπίστωναν ότι η συγκεκριμένη έξοδος έγινε με χαμηλό επιτόκιο -ίσως από τα χαμηλότερα μετά το 2004. Ακόμη θα έτριβαν τα μάτια τους αν συνέκριναν τα επιτόκια της παρούσας έκδοσης με τα επιτόκια των εντόκων γραμματίων που εκδόθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2015, όταν συναρμόδιοι υπουργοί της τότε κυβέρνησης διατελούσαν νυν μεγαλοστελέχη της ΛΑΕ. Ας ενημερώσουμε λοιπόν ότι τον τρέχοντα μήνα το επιτόκιο των τρίμηνων εντόκων είναι 2,33%, τον Απρίλη δε του 2015  ήταν 4.85% σύμφωνα (με πάγια απόφαση του 2010). Ας μεμφθεί ως τοκογλύφους ο κ. Λ. και η παρέα του τους κατ' εξοχή αγοραστές των τίτλων αυτών που είναι οι έλληνες πολίτες. Όσον αφορά το αυθάδους άγνοιας ατόπημα σύγκρισης δύο διαφορετικών εργαλείων δανεισμού ας το κρίνουν οι εναπομείναντες οπαδοί τους.

Με μια ματιά επίσης στα ευρωπαϊκά δεδομένα βλέπουμε ότι οι χώρες με τις πιο χαμηλές αποδόσεις ομολόγων (δλδ χαμηλών επιτοκίων) μόλις που κινούνται κάτω από το 3% (Ολανδία π.χ. 2,95%). Στους αντίστοιχους πίνακες της eurostat οι χώρες με τις υψηλότερες αποδόσεις (υψηλότερα επιτόκια) στη διάρκεια των 20 τελευταίων ετών είναι (πρώτη) Πορτογαλία και ακολουθεί σε απόσταση η Ελλάδα. Η ίδια η ΕΚΤ έχει θέσει ως βάση επιτοκίων έκδοσης κρατικών ομολόγων το επιτόκιο euribor (0.3-0.35%) συν 2 μονάδες, δηλαδή το 2,3% σαν ελάχιστο επιτόκιο, επιτόκιο που μόνον η Γερμανία μπορεί να το προσεγγίσει στην Ε.Ε.

Και μιας και αναφερθήκαμε σε ιστορικά στοιχεία ας θυμίσουμε πως μέχρι το 2012 οι εκδόσεις ομολόγων γίνονταν με επιτόκια γύρω στο 8% και μόνο η έκδοση του 2014 έγινε με 4.85% και με την παγιωμένη επιβολή προγραμμάτων λιτότητας και ξεπουλήματος, όπως και αυτή η έκδοση άλλωστε. Να υπενθυμίσουμε δε ότι το τελικό επιτόκιο της παρούσας έκδοσης διαμορφώθηκε στο 4,625%.


Αυτή η έξοδος στις αγορές σίγουρα δεν πέτυχε ιστορικό χαμηλό επιτοκίων.Πρόσφερε όμως στην κυβέρνηση πολύτιμο πολιτικό χρόνο,  αναγκαίο οξυγόνο κομματικής αναθάρρυνσης και αναζωογόνησης της κοινωνικής του απήχησης. Άλλωστε αυτός ήταν ο στόχος μετά και την αποτυχία του αφηγήματος διευθέτησης του χρέους. Πέτυχε ταυτόχρονα να αποδομήσει την όποια πρόταση εξόδου από την κρίση διέθεταν οι πικραμένοι τέως συνοδοιπόροι τους. Σε αυτό μάλιστα δεν χρειάσθηκε να ιδρώσει καν: γιατί είναι οι ίδιοι που για μια ακόμη φορά έσπευσαν να περιλούσουν τα υπολείμματα πολιτικής τους αξιοπιστίας με το ζέον της κομματικής τους εμπάθειας.

Για τον Τάσο, την Ηριάννα, την Αθηνά και όλους τους νικητές του μέλλοντος…

Ελένη, Ελένη μην λυπάσαι πια. Όταν πας στο σπίτι, στο σπίτι μας,
εκεί στον κήπο εκείνον τον καιρό φύτεψα μια καρυδιά.
Το ήξερα, το προαισθανόμουνα ότι δεν θα σε ξανάβλεπα,
δεν θα σε αγκάλιαζα ποτέ πια.
Μια ολόκληρη μέρα φύτευα αυτή την καρυδιά.
Τη νύχτα κοιμήθηκα πλάϊ της και σ' ονειρεύτηκα.
Εκεί να πας και να την κρατήσεις όσο μπορείς περισσότερο μέσα στα χέρια σου.
Εκεί άφησα τον εαυτό μου για να μπορέσουμε να αγκαλιαστούμε και πάλι.
Αθηνά Τσάκαλου, Το Γέλιο του Νερού.

Για τον Τάσο είχα γράψει και πάλι σε τούτες τις σελίδες το 2013….
…Ο Τ.Θ. μου είναι τόσο γνωστός όσο ο εαυτός μου, και τόσο άγνωστος όσο και πάλι ο εαυτός μου. Πιθανόν νάχουμε ακούσει το ίδιο τραγούδι κάποτε, να κάτσαμε στο ίδιο μπαρ, να πίναμε και οι δύο ρακή, να βρεθήκαμε κάποτε στην ίδια διαδήλωση, να κρατάμε το ίδιο απόκομμα εφημερίδας, να ονειρευτήκαμε τον ίδιο κόσμο, να φωνάξαμε τα ίδια συνθήματα, να διαβάσαμε τα ίδια βιβλία, να πήγαμε διακοπές στο ίδιο νησί. Και όσο αυτές οι πιθανότητες ζούν και υπάρχουν τόσο ένοχοι και τόσο αθώοι είμαστε και οι δυό μας…

Στα πέντε αυτά χρόνια δεκάδες εκδηλώσεις αλληλεγγύης και συμπαράστασης προς τον ΤΘ, από τον αντεξουσιαστικό χώρο και μόνο, κρατούσαν ζωντανή την ελπίδα της δικαίωσής του. Μοναχικοί λύκοι μερικές δεκάδες άτομα που δεν σταμάτησαν να ουρλιάζουν μέσα στη μεγάλη νύχτα των πέντε χρόνων, στη νύχτα της αδιαφορίας, της κομματικής ορθοδοξίας, της δικαστικής και εκτελεστικής βαρβαρότητας. Όλοι αυτοί που διψούσαν να πιούν από το νερό της δικαίωσης, τους αντιδωρήθηκε από την ιστορία η πανήγυρις της δικαίωσης. Για τους λοιπούς πανηγυριώτες -σαν την αλεπού στο παζάρι-η μόνη εξήγηση που μπορεί να δώσει κανείς είναι ο κομματικός σφετερισμός μιας γιορτής για την οποία δεν θυσίασαν τίποτα. Σύνηθες φαινόμενο στην ιστορία της πολιτικής-και όχι μόνο-ιστορίας μας.

Για την συντριπτική πλειοψηφία των εποίκων αυτής της γης τόσο η υπόθεση της δικαστικής και αστυνομικής σκευωρίας, όσο και η αθώωση τους αφήνει παγερά αδιάφορους. Διδάχθηκαν να αγνοούν και θέλουν να αγνοούν ό,τι συμβαίνει πέρα από το εγώ τους. Παρατημένοι και μηδίσαντες στο ναρκισσισμό των συμφερόντων τους, λιπαινόμενοι από τα λύματα της ακροδεξιάς και της μισαλλοδοξίας, τα νάματα των Φαήλων, Μπογδάνων και Τζήμερων, την υποκουλτούρα των realities, αποτελούν το κομμάτι εκείνο της κοινωνίας στο όνομα του οποίου ομνύει κάθε δικαστική εξουσία προκειμένου να δικάσει "αμερολήπτως" τα ερίφια που αυτομολούν στο στρατόπεδο των εχθρών της. Στο όνομα αυτής της κοινωνίας πλαγκτόν (κατά λέξη Στο όνομα του ΕΛληνικού Λαού") εκδίδονται οι διαταγές πληρωμής των τραπεζών προς τους "οφειλέτες" τους. Στο όνομα αυτής της κοινωνίας Για την προστασία του κοινωνικού συνόλου προφυλάκισε και εν συνεχεία επέβαλλε κατ' οίκον εγκλεισμό στην Αθηνά Τσάκαλου ο ανακριτής**. Η κοινωνία πλαγκτόν έχει το δικαίωμα της θωράκισης έναντι των διαφθορέων της. Όστις ήθελε να αμφισβητήσει αυτό το δικαίωμα, όποιος τόχει-κοινώς-χεσμένο, συγκαταλέγεται στα ερίφια για σφαγή.

Στιςι γαλαξιακές κοινότητες της ανθρωπομάζας πλαγκτόν ομνύει και η αριστερά. Αυτήν την κοινωνία πλαγκτόν που επιμένει να χαϊδεύει η αριστερά (τρομάρα της) μιλώντας για λαϊκά στρώματα (τρομάρα μας), δίνοντάς της άληκτο συγχωροχάρτι για να μας κουνάει το δάκτυλο. Το άχθος της ιστορίας ήταν μέχρι τώρα ότι ποτέ δεν αποκαλύφθηκαν οι μηχανισμοί που συντηρούν γενεές δεκατέσσερις το προπύγιο του σκοταδισμού και της οπισθοδρόμησης, που λέγεται ελληνική δικαιοσύνη. Στους εσχάτους χρόνους  η ιστορία  κουβαλά και το άχθος αλλά και το άγος αυτής της αριστεράς.

Όμως... 

γιατί πανηγυρίζουν εξ ευωνύμων εδρεύοντες της κυβερνητικής "αριστεράς" ; αυτοί δεν είναι (όπως έγραψα και το 2013) που σιώπησαν στις διώξεις των αναρχικών όταν στην εποχή της χουντικής αναβίωσης στην εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση Σαμαρά, Μπρατάκου, Φαήλου και ΣΙΑ) ζήσαμε σκηνικά πρωτοφανούς καταστολής και δικαστικής αυθαιρεσίας.  Αυτοί δεν είναι που δεκαετίες τώρα με τα ξύλινα όνειρά τους παρέδοσαν ακόμη και τους εαυτούς τους στο λήθαργο του καταναλωτισμού και της εύκολης (κομματικής) ευμάρειας;

Ας μένει ορφανή από κοινωνικές πλειοψηφίες η δικαίωση του Τάσου. Ας μένει σε "οικογενειακό" κύκλο το πένθος και η χαρά. Στην εορτών εορτή δικαίωμα στην πανήγυρι δεν έχουν οι υποκριτές και οι πιλοποιοί της αριστεράς.

*****

Μια ορφανή αθώωση είναι αθώωση για όσους κουβαλούν τον λίθο του Σίσυφου. Για όλους τους υπόλοιπους άντε νάναι μια μαχαιριά στο κορμί της χοντροπετσοθωρακισμένης κοινωνίας τους. Μια αθώωση που το ρίγος της δεν διαπερνά την κοινωνία σε κάθε της διαστρωμάτωση, μια αθώωση για την οποία η κοινωνία δεν σήκωσε το άγος της επίπλαστης ενοχής, δεν τάραξε τα νερά της μετάλλαξής της, αυτή η δικαίωση μένει μετεωριζόμενη σε ατμόσφαιρες και γαιόσφαιρες για τους ονειροξαξιδευτές. Γι' αυτούς που τραγουδούν Το γέλιο του νερού θα πνίξει αυτό τον κόσμο.

Πάμε λοιπόν για την επόμενη μαχαιριά στους χοντρόπετσους. Πάμε να πάρουμε πίσω και την Ηριάννα. Και δεν ξεχνάμε την Αθηνά.

Είναι παρήγορο ότι υπάρχουν άνθρωποι τρυφεροί, άνθρωποι περήφανοι που ενώ ξέρουν, ενώ γνωρίζουν καλά, τολμούν και θα τολμούν πάντα να κουβαλούν τον λίθο υου Σίσυφου τραγουδώντας με πείσμα αλλά και χαρά. Άνθρωποι ερωτευμένοι με τη ζωή. Τίποτα δεν θέλουν να πουν πως είναι αδύνατο, τίποτα δεν θέλουν να πουν πως είναι μάταιο, τελειωμένο… Ερωτευμένοι με την ανηφόρα, ερωτευμένοι με τον εαυτό τους.

Αθηνά Τσάκαλου, Το Γέλιο του Νερού.

* εικόνα: το εξώφυλλο του βιβλίου Το Γέλιο του Νερού¨της Αθηνάς Τσάκαλου. Σαν υπόμνηση μιας μέγιστης θυσίας εκ του έσω κόσμου της στην υπόθεση των πολιτικών κρατουμένων.

**σύγγονος φαμίλιας δικαστικών και νομικών, εξ' αίματος και πνεύματος ομοτράπεζος της διαβόητης "ηρωϊκής δασκάλας τοτ Έβρου"-αρχισυντάκτριας γνωστής χρυσαυγήτικης φυλλάδας.

η Σύνοδος της Φερράρα, μαθαίνοντας από την ιστορία

γιατί είναι κόσμος που γροικά

τ' άδικο να μικρύνει

...Στο μεταξύ ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄, κάτω από την αφόρητη πίεση των Τούρκων, αναζήτησε στην απόγνωσή τουδιέξοδο σε νέες διαπραγματεύσεις για την ένωση των δύο εκκλησιών, έτοιμος να εξασφαλίσει τη δυτική βοήθεια εναντίον των απίστων, που τόσο συχνά είχε εξαγγελθεί με τίμημα την εκκλησιαστική υποταγή στη Ρώμη. Ως τότε οι εμπειρίες δεν ήταν καθόλου ενθαρρυντικές. Όσες φορές γίνονταν τέτοιες διαπραγμετεύσεις το Βυζάντιο και η Ρώμη κατέληγαν πάντα στο ίδιο σημείο, αφού η μία πλευρά παραπλανούσε την άλλη και έτρεφε αυταπάτες…..

...Όσο όμως ισχυρή και αν ήταν η γενική αντίθεση των Βυζαντινών για την ένωση, υπήρχαν πάντοτε στην Κωνσταντινούπολη ισχυροί κύκλοι φιλοενωτικών, οι οποίες στις κρίσιμες στιγμές έβλεπαν ως μοναδική ελπίδα τη συμφωνία με τη Ρώμη…Στις 24 Νοεμβρίου 1437 ο Ιωάννης Η΄ έφυγε από την πρωτεύουσα και πήρε το δρόμο για τη Δύση για να μεταστραφεί στην καθολική πίστη και επί πλέον να οδηγήσει τον λαό του και τον ελληνικό κλήρο στην ένωση με τη Ρώμη....

...Αν και η τελική έκβαση ήταν εκ των προτέρων καθορισμένη, οι συζητήσεις στη Φερράρα και αργότερα στη Φλωρεντία παρατάθηκαν για μακρό χρόνο. Στις 6 Ιουλίου 1439 διακηρύχθηκε τελικά η ένωση στην ελληνική και τη λατινική γλώσσα στον καθεδρικό ναό της Φλωρεντίας από τον καρδινάλιο Ιουλιανό Cesarini και τον αρχιεπίσκοπο της Νίκαιας Βησσαρίωνα. Βέβαια η απόφαση σχετικά με το παπικό πρωτείο διατυπώθηκε με σχετική ασάφεια και οι Έλληνες θα μπορούσαν να διατηρήσουν το εκκλησιαστικό τυπικό τους. Ωστόσο σε όλα τα διαφιλονικούμενα ζητήματα επικράτησε η γνώμη της Ρώμης. Βέβαια ο σκοπός της ενώσεως του 1439 ήταν να λυτρωθεί το Βυζάντιο από τον τουρκικό κίνδυνο, πράγμα το οποίο η Ρώμη αδυνατούσε να επιτύχει.
 

Η ένωση αυτή αντί να εξασφαλίσει βοήθεια εναντίον του εξωτερικού εχθρού, βύθισε το Βυζάντιο σε εσωτερικές έριδες, έσπειρε εχθρότητα και αδελφικό μίσος ανάμεσα στον βυζαντινό λαό….Οι διαπραγματεύσεις της Φερράρας και της Φλωρεντίας ενώ δεν έφεραν κανένα θετικό πολιτικό αποτέλεσμα, ερέθισαν αντίθετα τις υποψίες του Μουράτ Β΄και ο Ιωάννης Η΄χρειάσθηκε να καταπραϋνει τον σουλτάνο με τη διαβεβαίωση ότι οι διαπραγματεύσεις αυτές είχαν αποκλειστικά θρησκευτικό χαρακτήρα….
George Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού κράτους, Γ΄τόμος. Ιστορικές εκδόσεις, σελίδα 264 κ.ε

***

Η συνέχεια μας είναι γνωστή: λίγα χρόνια μετά επήλθε ο οριστικός θάνατος της αυτοκρατορίας.

Ο καθείς μπορεί να αναγνωρίσει στα πρόσωπα εκείνης της εποχής πρωταγωνιστές της σύγχρονης ιστορίας αλλά και ταυτοσημείες γεγονότων.

είναι η έξοδος από το ευρώ πανάκεια ;

καμμιά φορά οι προδότες φτιάχνονται από τους 'προδομένους" 

Με αφορμή την εκδήλωση/παρουσίαση του ΕΔΕΚΟΠ στην Αλκυονίδα. .

Δύο είναι τα βασικά ερωτήματα που περίμεναν απαντήσεις από τον κ. Λαπαβίτσα και τους συνεργάτες του, κύριων παρουσιαστών της "λύσης επιστροφή στη δραχμή".

1. Υπάρχει προηγούμενο χώρας που εγκαταλείπει ένα σκληρό νόμισμα για να επιστρέψει στο νέας κοπής παλαιό της;

2. Το ότι η επιλογή του ευρώ κάτω από τις συνθήκες που έγινε ήταν καταστροφική τα παραδέχονται ακόμη και οι εκτός της αριστεράς οικονομικοί αναλυτές. Το ζητούμενο είναι το πότε διαπιστώθηκε και ειδικά πότε αντιπροτάθηκε από το σύνολο της αριστεράς σαν πρώτη πολιτική προτεραιότητα η έξοδος από το ευρώ;

Πιο αναλυτικά:

1. Στα ύστερα χρόνια του φιλελευθερισμού (από τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και μετά) δεν υπήρξε μέχρι τώρα περίπτωση χώρας που αποχώρησε από ένα ισχυρό νόμισμα για να υιοθετήσει ένα νέο. Οι χώρες που υιοθέτησαν νέα νομίσματα τις τελευταίες δεκαετίες προέκυψαν από γεωπολιτικές ανακατατάξεις (δημιουργία νέων κρατικών υποστάσεων από τη διάλυση κρατικών συνασπισμών, π.χ,  Σοβιετικής Ένωση, Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία). 

2. Διανύοντας το δέκατο πέμπτο έτος συμβίωσής μας με το ενιαίο νόμισμα,  με τα μισά σχεδόν από αυτά τα χρόνια η ελληνική κοινωνία να φυτοζωεί με τις ακραίες συνέπειες της νομισματικής εξάρτησης, χρειάσθηκε η αριστερά να επωμισθεί την καπιταλιστική διαχείριση της επονομαζόμενης κρίσης, για να αντιληφθούν κάποιοι ότι η συμμόρφωση με τη συνθήκη του Μάαστριχτ που επέβαλε το ενιαίο νόμισμα, αποτελούσε μονόδρομο αποψίλωσης εισοδημάτων, δημόσιου πλούτου και κοινωνικών κατακτήσεων.

Μήπως τελικά ανάγκες πολιτικής επιβίωσης επέβαλλαν το σύνθημα επιστροφής στη δραχμή σαν το μόνο πολιτικό σωσίβιο μιας σημαντικής μερίδας του ενιαίου πάλαι ποτέ ΣΥΡΙΖΑ και μεγάλου αριθμού εξωκοινοβουλευτικών σχημάτων, μηδαμινής όπως αποδεικνύεται καθημερινά κοινωνικής γείωσης; Το να διαθέτεις το 1/4 της δύναμης μιας κοινοβουλευτικής ομάδας, να έχεις την πλειοψηφία στα κομματικά όργανα και όταν αποχωρίζεσαι από το μητρικό κόμμα να βρίσκεσαι στο περιθώριο της πολιτικής ζωής, απεδείχθη ένα σκληρό τεστ μπροστά στην αλήθεια που δεν ήταν άλλη από το ότι το σχεδόν μηδενικό κοινωνικό σου εκτόπισμα ήταν αυτό που σε έστειλε στα αζήτητα. Όσο ωμό και αν ακούγεται, τελικά βασιληάς ήταν γυμνός.

Η κουβέντα για τις συνέπειες του ευρώ άναψε μόνο λόγω της αδυναμίας διαχείρισης του κρατικού και ιδιωτικού χρέους και γιγαντώθηκε με αφορμή καθαρά κομματικές σκοπιμότητες, ειδικά από το "Αριστερό Ρεύμα" του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και από την εξωκοινοβουλευτική αριστερά. Ποτέ πριν δεν είχε εγερθεί θέμα ευρώ από κανένα κομμάτι της αριστεράς και αυτό κάνει την όλη επιχειρηματολογία "επιστροφή στη δραχμή" ή "έξοδος από την Ε.Ε". προβληματική. Το ΚΚΕ παρόλο που είχε αρνητικά τοποθετηθεί εξ' αρχής στο ζήτημα της συνθήκης του Μάαστριχτ, από τη στιγμή που το κοινό νόμισμα μπήκε στην καθημερινότητα της χώρας δεν έθεσε ποτέ θέμα εξόδου από το ευρώ. Αντίθετα σε κάθε περίπτωση τονιζόταν από τα στελέχη του ότι η έξοδος από το ευρώ κάτω από τις δοσμένες συνθήκες θα ήταν καταστροφική για τα λαϊκά συμφέροντα, πράγμα που κρίνω σωστό για τους λόγους που εξηγούνται πιο κάτω. Άλλωστε, όπως δήλωναν τα στελέχη του σε κάθε ευκαιρία, "δεν έχει σημασία πως θα λέμε το νόμισμα, σημασία έχει ότι ζούμε σε καπιταλισμό", κάτι που δυνητικά έχει μια βάσιμη λογική.

Διαπιστώνει κανείς τη χρόνια αδυναμία της εγχώριας αλλά και της διεθνούς αριστεράς στο σύνολό της να απαντήσει στους ελιγμούς διαώνισης του καπιταλισμού, χαρτογραφώντας το δικό της δρόμο για το τώρα, το αύριο, το μέλλον της ανθρωπότητας. Οι ευαγγελικές περικοπές του Κεφαλαίου του μαρξισμού, οι Πράξεις των Αποστόλων του και οι Οικουμενικές Σύνοδοι του σταλινισμού οδήγησαν μια ώρα αρχύτερα στη χρεωκοπία και το γκρέμισμα ενός κόσμου που στήθηκε στα πήλινα πόδια μιας μειοψηφίας που σε δεδομένη στιγμή ευνοήθηκε να δημιουργήσει το καρίκευμα ενός κρατικού καπιταλισμού, οδηγώντας την υπέργηρη ουτοπία ενός κόσμου χωρίς εκμετάλλευση στα κάτεργα της απαξίωσης και της περιφρόνησης ακόμη και από την ίδια πολλά υποσχόμενη εργατική τάξη.

Πιο πικρή αλήθεια είναι όμως η παντελής έλλειψη διορατικότητας. Αυτό που καθημερινά διαπιστώνεται είναι ότι όσο πιο "αριστερά" είναι τα συνθήματα τόσο αδιάφορα ή φοβικά προσλαμβάνονται από την κοινωνία. Στην  εν λόγω εκδήλωση ο Stefano Fassina, βουλευτής και πρώην Αναπλ. Υπουργός Οικονομικών Ιταλίας άφησε άφωνο το ακροατήριο όταν ομολόγησε πως η αριστερά έχει χάσει το παιγνίδι σε όλη την Ευρώπη, ειδκά δε για την Ιταλία ανέφερε πως ακόμη και η εργατική τάξη έχει προσχωρήσει πολιτικά στα αντιδραστικά κινήματα τύπου Πέπε Γκρίλο. Ναι, η εργατική τάξη, το λάβαρο των απανταχού ονειροπόλων της "εξουσίας των εργατών", το δεξί τους χέρι για το χτίσιμο του σοσιαλισμού. Αλλά και στην Ελλάδα δεν συμβαίνει κάτι παρόμοιο ; Απλώς οι κομματικοί ινστρούχτορες δεν το βλέπουν ή δεν θέλουν να το παραδεχτούν.

Ας θυμηθούμε: Πότε ετέθη το ζήτημα - πρωτεύουσας πολιτικής σημασίας- της αποβιομηχάνισης της χώρας, της καταστροφής της γεωργίας, της διόγκωσης των αντιπαραγωγικών δομών της χώρας, της απομυθοποίησης της ανάπτυξης και της "φούσκας" της μαζικής αποχαύνωσης μέσω της εντατικής καλλιέργειας καταναλωτικών προτύπων, ασύμβατων με τους οικονομικούς δείκτες του καθενός και της χώρας συνολικά, της ενθέωσης της ατομικότητας και της απαξίωσης των όποιων υπολειμμάτων συνεργατισμού.

Χτίζοντας κόσμους πάνω στα ανύπαρκτα ερείπια ενός  συστήματος που καθημερινά καταρρέει στις φαντασιώσεις κάποιων κόκκινων πατροκοσμάδων, πρπαγανδίζοντας μια κρίση που δεν είναι του συστήματος αλλά δική σου εμμονή, απλά καθηλώνει την ιστορία στα όρια ενός κύκλου με κόκκινη κιμωλία, με συντεταγμένη αρχή το κέντρο του και διάμετρο ίση με τις μετρήσεις και τις στατιστικές στις βιομηχανικές συνοικίες του Μάνστεστερ 200 χρόνια πριν.

 ???

Αντί αυτά να βρίσκονται στην καθημερινή ατζέντα κάθε αυτοαποκαλούμενου προοδευτικού, είτε άτομο ήταν αυτό, είτε κομματικό/συνδικαλιστικό υποκείμενο, οι μικροκομματικού χαρακτήρα διεκδικήσεις για ψίχουλα πασπαλισμένες με μαρξιστικές "αναλύσεις" περί της κλεμμένης από τα αφεντικά εργασιακής υπεραξίας όξυναν το αδιέξοδο και οξείδωναν τη σκέψη έτι περισσότερο. Τη στιγμή που ο παγκόσμιος καπιταλισμός επελαύνει, αφήνοντας πίσω κάθε παληό εαυτό του, η αριστερά ζεί ακόμη στην εποχή του Άνταμ Σμίθ, διεκδικώντας για τον εαυτό της λίγα ακόμη ψίχουλα από την εργατική υπεραξία πού της ...έκλεβαν τα αφεντικά.

Η εμμονή στην κλεμμένη υπεραξία διαπέρασε κάθε κοινωνικό στρώμα και κάθε εργαζόμενο. Πάνω στη θεωρία της κλεμμένης υπεραξίας η αριστερά κτίζει προσδοκίες και αυταπάτες, αγνοώντας πως τα σύγχρονα και "πρωτοπόρα" αφεντικά δεν ενδιαφέρονται και πολύ για το κέρδος της εργασιακής υπεραξίας, άλλωστε έχουν πάψει να επενδύουν τα κέρδη τους στη βιομηχανία ή τον πρωτογενή τομέα, επιδιδόμενα στο κυνήγι του εύκολου κέρδους, απαλλαγμένοι δια παντός από την γκρίνια των όπου γής εργατοπατέρων. Η σύνθεση του παγκόσμιου ΑΕΠ το μαρτυρεί. 75% από υπηρεσίες (τριτογενής τομέας) και μόνο 25% από τον πρωτογενή (γεωργία, κτηνοτροφία) και δευτερογενή τομέα  (βιομηχανία). Ο δρόμος του μεταξιού του σύγχρονου καπιταλισμού περνάει μέσα από τα χρηματιστήρια, τα δάνεια των χωρών, και τις οθόνες των υπολογιστών. Οι αγωγιάτες είναι σύγχρονοι γιάπιδες με υψηλότατους μισθούς που ενίοτε ρισκάρουν και για πάρτι τους, γκρεμίζοντας νομισματικές ισοτιμίες και ρίχνοντας οικονομίες στα βράχια. Πρόκειται για εκείνο το κομμάτι του τριτογενή τομέα της οικονομίας - συχνά αποκαλείται τερατογενής-, που διψά για κέρδη από το εμπόριο του χρήματος, των μετοχών, των ομολόγων και όλων των σύνθετων χρηματιστικών και χρηματιστηριακών προϊόντων αλλά και χρεών κρατικών και ιδιωτικών και αποτελεί το 80% του τριτογενούς προϊόντος.

Και το πρόβλημα για τους κατέχοντες τα άϋλα αυτά κέρδη είναι πως θα αποκτήσουν πραγματική αξία, πως δηλαδή θα μετουσιωθούν σε εμπορεύσιμη υπόσταση, τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος από αυτά. Οι πολιτικές ξεπουλήματος γης και πλουτοπαραγωγικών πηγών, η κατοχύρωση δικαιωμάτων πάνω στην τροφή, την υγεία, την αναπαραγωγή που εφαρμόζονται μέσω προγραμμάτων εκποίησης σε υπερχρεωμένες χώρες, προσφέρουν το πιο ασφαλές καταφύγιο για τα κέρδη αυτά.

Στο άρρηκτα διαπλεκόμενο τοπίο της διαώνισης της υπερκερδοφορίας από τη μια και στη μετατροπή των μειονεκτούντων οικονομικά χωρών σε ορυχεία εκμετάλλευσης, οποιαδήποτε απελευθέρωση από τον κλοιό αυτό προϋποθέτει όραμα και σχέδιο καθολικής εξόδου από την εμπορευμαική κοινωνία, την επιστροφή  στην αυτάρκη και λιτή διαβίωση τόσο σε επίπεδο κοινωνιών, όσο και σε ατομικό επίπεδο. Η τεχνολογική πρόοδος στηρίχθηκε αποκλειστικά τόσο πάνω στη φύση όσο και στην καθημερινή πρακτική της ανθρώπινης ιστορίας, Ας ξεκινήσουμε πάλι από την αρχή. Οποιαδήποτε μαγγανεία περί απαλλοτρίωσης των μέσων παραγωγής και πέρασμά τους στα χέρια της ...εργατικής τάξης απλά αναπαράγει τον καπιταλισμό και μάλιστα στην πιο ακραία έκφρασή του.

πότε ανακαλύφθηκε από την αριστερά πως το ευρώ ήταν ένα κάλπικο νόμισμα ;

Προβληματισμό προκαλεί το γεγονός πως παρόλο που για καθαρά προπαγανδιστικές σκοπιμότητες διατυμπανιζόταν από καιρό τώρα πως το σχέδιο επιστροφής στη δραχμή ήταν λύση-απάντηση στην υπογραφή των μνημονίων,  και κάποιες από τις εκδοχές του κατά καιρούς έβλεπαν το ημίφως της δημοσιότητας, επίσημα παρουσιάσθηκε μετά χορδών και τυμπάνων μόλις χθες, αν και το δίλημμα ευρώ ή δραχμή ήδη έχει παράξει πολιτικούς κραδασμούς και διχαστικές ανακατατάξεις σε πολιτικό-κοινωνικό επίπεδο.

 

Από μόνο  του το γεγονός της όψιμης μεταμέλειας για τη νομισματική ενοποίηση της Ευρώπης καθιστά το δίλημμα ευρώ ή δραχμή εξόχως προβληματικό. Τόσο που οι όποιες  συνταγές και τα προϊόντα τους φιλοδοξούν να σερβιριστούν στο τραπέζι ενός αφρέγγυου οικοδεσπότη προς τέρψη καλομαθημένων συνδαιτημόνων, που θάχαν την ατυχία να πιστέψουν στον κορεσμό της πενίας τους στο πολλά υποσχόμενο δείπνο της λύτρωσης από το ευρώ. Ο οικοδεσπότης ίσως να αγνοεί, ίσως και να αποκρύπτει από τον ευατό του τα άδηλα και τα κρύφια (γι' αυτόν) μυστικά της εμπορευματικής κοινωνίας, κανόνες που με τους αιώνες έγιναν νόμοι και διεθνείς συνθήκες, αφού σφυρηλάτησαν τη συνείδηση γενεών και γενεών πότε με τη βία και πότε με την αλλοτρίωση.  Ας θυμηθούμε μερικούς κανόνες που διέπουν την καπιταλιστική διαχείριση του προϊόντος (παραγόμενου πλούτου) κάθε χώρας.

Α. Το σύνολο του κυκλοφορούντος νομισματικού όγκου δεν αντιπροσωπεύει παρά το παραγόμενο προϊόν κάθε χώρας, έχει δηλαδή αντίκρυσμα πάνω σε αυτό το προϊόν είτε αυτό βρίσκεται σε τελικό στάδιο πεξεργασίας, είτε παραμένει ως πρώτη ύλη. Από αρχαιοτάτων χρόνων οι συναλλαγές μεταξύ των κρατών-πόλεων γίνονταν με νομίσματα με βάση πολύτιμα μέταλλα (κυρίως χρυσό), για εσωτερική χρήση δε χρησιμοποιούνταν νομίσματα με βάση τον χαλκό ή άλλα μέταλλα. Ο ίδιος κανόνας ισχύει και τώρα με μια ελαφρά παραλλαγή: Όλο το παγκόσμιο εμπόριο νομισματοποιείται σε σκληρά νομίσματα.

Αν και η αποδέσμευση της αξίας ενός νομίσματος από τον χρυσό έχει συμβεί πάνω από μισό αιώνα, η δέσμευση αυτή διαχύθηκε σε ένα σύνολο αγαθών που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε το "καλάθι" του κάθε νομίσματος, όπως: πολύτιμα μέταλλα, βασικά αγαθά διατροφής (σιτάρι, σόγια), ορυκτά, υδάτινοι πόροι, πρώτες ύλες. Είναι τα αγαθά τα οποία έχουν εισαχθεί στα χρηματιστήρια των εμπορευμάτων, μετατρεπόμενα σε κοινούμενους στόχους κερδοσκοπικών επιδιώξεων. Το ανεβοκατέβασμα της αξίας των βασικών αγαθών (κυρίως των πρώτων υλών, σε συνδυασμό με άλλους οικονομικούς δείκτες (ρυθμός ανάπτυξης, μέγεθος ανεργίας/απασχόλησης, ποσοστό χρέους προς ΑΕΠ, κ.α.) επηρεάζει άμεσα την αξία του νομίσματος και διαμορφώνει ανάλογα όλους τους απεικονίσιμους οικονομικούς δείκτες, π.χ. χρηματιστήριο, κ.λπ. Ό,τι δηλαδή ισχύει για το νόμισμα μιας χώρας ισχύει και για τη μετοχή μιας εταιρείας. Κανονικά κάθε μετοχή έχει ένα αντίκρυσμα τόσο στα κέρδη (μικρό ετησίως ανάλογα με το μέγεθος των κερδών, το λεγόμενο μέρισμα), όσο και στο ενεργητικό μιας εταιρείας. Στην περίπτωση της μετοχής η προσδοκία κερδών επιτρέπει στον γκρουπιέρη να απλώνει τη σημαδεμένη τράπουλα των προσδοκιών στα λαίμαργα μάτια κάθε φιλόδοξου χρυσοθήρα. ¨Ομοίως ένα νόμισμα που  έχει απογαλακτισθεί από το πραγματικό προίόν μιας χώρας μοιραία γίνεται εύκολος στόχος κάθε κερδοσκόπου, δανειστή ή τοκογλύφου, κάθε μαυραγορίτη, ενθαρρύνοντάς τον  να επιδοθεί σε αυτό που ξέρει καλύτερα να κάνει: Να συσσωρεύει όλο και περισσότερο "σκληρό" πλούτο, εξαερώνοντας παράλληλα το πραγματικό αντίκρυσμα του νομίσματος και ωθόντας τα θύμετά του στην ύστατη κίνηση επιβίωσης: στο ξεπούλημα της όποιας περιουσίας του για ένα πιάτο φαϊ.

Το αταίριαστο πάντρεμα μεταξύ του παραγόμενου πλούτου από τη μια και του νομίσματος και των οικονομικών δεικτών από την άλλη (πληθωρισμός, ανεργία, ανάπτυξη/ύφεση, κατανάλωση/αποταμίευση) δημιουργεί το πλέγμα εκείνο πάνω στο οποίο έχει δομηθεί ο νέας κοπής φιλελευθερισμός για να επεκτείνει και να εδραιώσει πάρα πέρα την κυριαρχία του.

Β. Είναι σίγουροι οι δραχμολάγνοι ότι η αποχώρηση από τη νομισματική ένωση και μόνο θα επιτρέψει στη χώρα να ασκήσει ανεξάρτητη νομισματική και εμπορική πολιτική τη στιγμή που έχουν δέσει τη χώρα οι συμφωνίες και οι κανόνες της κοινής ευρωπαϊκής αγοράς; Για παράδειγμα πως θα μπορέσει να ακολουθήσει ανεξάρτητη δασμολογική πολιτική, δασμολογώντας κατά το συμφέρον της εγχώριας παραγωγής τα εισαγόμενα προϊόντα; Ή πως θα βάλει χέρι στις αλυσίδες ξένων συμφερόντων που θα λανσάρουν φθηνότερα προϊόντα τρίτων χωρών εις βάρος των ελληνικών; Η επιλογή ρήξης και ακύρωσης των δεσμευτικών συμφωνιών τόσο με την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο κει με υπερεθνικούς οργανισμούς (π.χ. τον  Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου) έχει προσμετρήσει τον αντίκτυπο που θα έχει τόσο στις εισαγωγές αλλά και στις εξαγωγές της χώρας; 

Γ. Ακόμη και οι εμπνευστές του σχεδίου της επιστροφής στη δραχμή παραδέχονται εμμέσως τον κίνδυνο της λαθρεμπορίας, του πληθωρισμού, της κερδοσκοπίας πάνω στα χιλιάδες εισαγόμενα πρώτης ή δεύτερης ανάγκης. Ισχυρίζονται όμως ότι αυτό θα συμβεί σε μια πρώτη περίοδο και ότι τα φαινόμενα αυτά θα εξαλειφθούν στη συνέχεια καθόσον θα υπάρξει ισχυρός ρυθμός ανάπτυξης. Εύλογα γενννάται το ερώτημα: θα αντέξει η χώρα ένα άτυπο οικονομικό εμπάργκο ειδικά σε πρώτες ύλες αναγκαίες για την παραγωγή; Με τα σημερινά δεδομένα  ελάχιστες είναι οι χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (για τις εντός της εντός ΕΕ ούτε κουβέντα δεν μπορεί να γίνει) που θα μπορούσαν να προστρέξουν σε βοήθεια αλλά με ακριβό αντίτιμο. Μιλάμε μόνο για 2-3 οι οποίες μάλιστα τυχαίνει να θέλουν να επενδύσουν μόνο και μόνο γιατί είμαστε η πύλη της Ευρώπης.

Με έναν λαό που του μάθαμε πως να κοιτάει την πάρτη του τώρα θα του μάθουμε και πως να ασκεί την μαυραγορίτικη τέχνη.

Κι αν έλθουμε στη δραχμή ; 

Με διαλυμένη την παραγωγική της υποδομή η ελληνική οικονομία  είναι σχεδόν αδύνατο να επανέλθει ακόμη και στα σημερινά μεγέθη και ρυθμούς. Όχι μόνο γιατί όλα τα μακροιοικονομικά μεγέθη είναι εφιαλτικά αλλά κυρίως γιατί μαζί με τον παραγωγικό ιστό έχει διαλυθεί και ο κοινωνικός ιστός (παιδεία, τέχνη, αποδόμηση κοινωνικών προτύπων, κ.α.). Ας αναρωτηούμε. Υπάρχει η παιδεία του συνεταιρίζεσθαι; Υπάρχει κάποιο όραμα για το μοντέλο ανάπτυξης πέρα από τα καφενεία και φαγοποτεία που υλοποιούν σήμερα το πρότζεκτ "εναλλακτικής" οικονομίας, εκτρέφοντας οινότευκτες ονειρώξεις, κρατώντας ζωντανή μια κάλπικη απολογία απασχόλησης και παράλληλα, μειώνοντας, προς τέρψη των υπουργών εργασίας, τους δείκτες ανεργίας ;

Η παιδεία που η έγνοια της ήταν κάποτε προτεραιότητα για τις δημιουργικές μειοψηφίες ετούτου του τόπου, έχει εξοστρακισθεί από κάθε χώρο εκπαίδευσης, έρευνας και πολιτισμού. Μετά το "κόμμα και ρετσίνα κι άσματα επινίκεια", μας ήλθαν τα πάρτυ της κουρελούς, η άκριτη ρύπανση και οι βανδαλισμοί των δημόσιων χώρων στο όνομα της επαναστατικότητας. Όμως είναι αποκλειστικά δική μας πατέντα η ανάδειξη των δασκάλων από κομματικά φυτώρια με διαδικασίες δήθεν δημοκρατικές όπου η εκάστοτε επιλογή τους υπάκουε σε κομματικούς συσετισμούς και συμμαχίες και εξυπηρετούσε απόκλειστικά τη βιομηχανία ημετέρων πτυχιούχων (βλέπε εμπορία θεμάτων εξετάσεων από φοιτητικές παρατάξεις). Τον δε χώρο της τέχνης λυμαίνονταν μισθωμένοι (επί το κομψότερο στρατευμένοι) καλλιτέχνες ή η διαωνιζόμενη κάστα διανοουμένων του συστήματος διαπλοκής.

Ζούμε σε ένα πύργο με τους παραμορφωτικούς καθρέφτες και τα πολλαπλά είδωλά μας. Αγνοούμε αυτά που οι άλλοι γνωρίζουν για εμάς: ότι δεν είμαστε ικανοί να μοιράσουμε δυό γαϊδουριών άχυρα. Το ότι παραχωρήθηκε στην πρώτη και τελευταία φορά κυβερνόλαγνη αριστερά η κυβέρνηση δεν σημαίνει ότι της παρέδοσαν και την εξουσία. Το ίδιο το παρακράτος έμεινε αλώβητο και στην ουσία εξουσιάζει σε κάθε τομέα της δημόσιας ζωής. Η φασιστική και φασίζουσα ιδεολογία διαχέεται σε κάθε κοινωνικό στρώμα με χορηγούς τον υπόκοσμο της διαπλοκής και λειτουργούς όχι τους απαξιωμένους χρυσαυγίτες αλλά από καθηγητές πανεπιστημίων, δημοσιογράφους και παράγοντες της δημόσιας σφαίρας αλλά -ακόμη χειρότερα- από κόμματα και κομματίδια της δεξιάς και της νεοδεξιάς των Σαμαρά, Φαήλου, Νικολόπουλου, Καμμένου. Και όταν αυτοί δεν επαρκούν επιστρατεύεται η εκκλησία να πριμοδοτήσει τον ρατσισμό και τον εθνικισμό.

Την υποχώρηση και το συμβιβασμό της κυβέρνησης σε οποιαδήποτε αιτίαση των δανειστών δεν το λες προδοσία. Προδοσία είναι η αυταπάτες για το ποιές είναι οι δυνάμεις μας, ποιοί οι φίλοι μας και σύμμαχοί μας. Προδοσία είναι να μην είσαι ικανός να εμπνεύσεις και να εμπνευστείς, να θυσιαστείς και να θυσιάσεις.

Στις 5 Ιούλη του 2015 ετέθη ένα ψεύτικο δίλημμα από τον ενιαίο τότε ΣΥΡΙΖΑ. Ακολούθησαν τα γνωστά γεγονότα. Μετά από 2 μήνες ετέθη από την κατά κράτος ηττημένη αριστερά το δίλημμα ευρώ ή δραχμή. Και η απάντηση ήταν συντριπτική υπέρ του ευρώ. Γιατί στην ουσία δεν υπήρχε κανένα πλάνο Β και το δίλημμα έμενε ψευδεπίγραφο. Και όταν θέτεις ένα ψεύτικο δίλημμα παίρνεις την απάντηση που εκβίασες. Αν ο λαός έκρινε σωστά που κατά τη γνώμη μου σωστά έκρινε, η ιστορία θα το δείξει. Σε κάθε περίπτωση αν κάθε λαός δεν μπορεί παρά να ελπίζει σε σωτήρες, τότε δεν χρειάζεται καμμιά συνταγή σωτηρίας και σε κανένα δίλημμα να απαντήσει, Απομένει όνον η πλήρης κατεδάφιση ενός οικοδομήματος χωρίς θεμέλια που ίσως επιτρέψει μια νέα αρχή.

Εν κατακλείδι  η ιστορία έχει  αποδείξει πως ποτέ δεν υπήρξε άδικη με τους λαούς. Αργά ή γρήγορα τους πρόσφερε το αντίτιμο των θυσιών τους.

Ο δρόμος λοιπόν προς το Νομισματοκοπείο είναι μακρύς και όχι κάνα δυό στάσεις μετά. Και εκεί δεν πάμε με ταξί αλλά με ερπυστριοφόρο.

Πρωτοχρονιές σε καιρούς δοκιμασίας

Κομμάτια ζωής, μνήμες γεγονότων, αισθημάτων, στιγμών, τόπων και προσώπων αγαπημένων.

Τις χρονιάρες μέρες καταφθάνει η παιδική μου ηλικία. Κομμάτια ζωής με τα οποία κάθε παιδική καθημερινότητα δίνει διαστάσεις στον κόσμο των μύθων και των παραμυθιών. Γιατί μπορούσαμε να χτίζουμε πύργους με τα υλικά που υπόσχονταν οι χρόνοι που μας περίμεναν καρτερικά, μαθαίνοντας την τέχνη του πυργοποιού από τα παραμύθια.

Κοντοζυγώνοντας το χρόνο, τον τόπο, τα ονόματα - έννοιες που γίνονται οι ήρωες της νύν αφήγησης - ιχνογραφώ το είναι μου με τα υλικά που όλα τα χρόνια μου αποκόμισα. Παραπλανώ την ακόρεστη λήθη που δηώνει κάθε πρωϊ τα όνειρά μας. Όπως όλοι έτσι κι' εγώ ελπίζω πως κάποιος άλλος στο τέλος αυτής της διαδρομής θα καθαρογράψει το είναι μου.

Κάθε αναδρομή είναι Νόστος, άλλοτε γόνιμος και άλλοτε απροετοίμαστος για καινούργια ταξίδια. Πότε μπροστά ο νόστος και πότε η αφήγηση τραβάνε τον ίδιο δρόμο, αποφεύγουν τα μονοπάτια της λήθης, καλούν τον κυρ Χρόνο σε μια γιορτή, γιορτή ζωής και θανάτου μαζί, γενναιότητας και δέους. Γιατί, ό,τι χρειάζεται η ζωή το χρειάζεται και ο θάνατος.

*****

Κάθε (άλλη) γιορτή ήταν μια βίαιη εισβολή της μεταμφιεσμένης καθημερινότητας στην ανέχεια του χρόνου μου, τί κι αν τη συνόδευαν μύριες ευχές. Ευχές χιλιοειπωμένες, χωρίς την εσωτερική δόνηση που θα διέγειρε τις χορδές της δικής μου ψυχής να ανταποδώσει. Αλλά και να βρεί ένα στέρεο πάτημα για να σταθεί όρθια.

Ανέχεια: μια φορά στα δυό χρόνια ένα ζευγάρι παπούτσια, ή μια επίσκεψη στο ράφτη. Με περισσή σοφία το κάθε ξόδεμα, η κάθε δεκάρα του οικογενειακού κουμπαρά ζυγιαζόταν επιμελώς με το αντίβαρό της.

Θυμάμαι: Ψωμί η φρατζόλα δυό δεκάρες, λάδι και φέτα το κιλό δύο δραχμές, τσιγάρα (χύμα) το πέντε μια δεκάρα. Κάναμε αμάν εμείς τα παιδιά να δούμε πακέτο στα χέρια του καπνιστή της οικογένειας. Εκτός από ένα ξωτικό αντικείμενο ήταν και ένα στολίδι για το χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Θυμάμαι: το μεροκάματο στο σκάψιμο οκτώ δραχμές, το μάζεμα της γλυκόριζας* δώδεκα. Με ένα μεροκάματο στη γλυκόριζα είχες τα βασικά για μια βδομάδα. Φτάνει να το εύρισκες, φτάνει να μην έβρεχε τη μέρα εκείνη, φτάνει να μπορούσες να πατήσης στο χωράφι ή τη σταφίδα. Και σαν το εύρισκες ήτανε ευλογία. Για τον πατέρα που έκανε τυφλή υπακοή στους νόμους της φύσης ήταν πιο δύσκολο. Δεν χάλευε* τη γή αν ήταν λασπωμένη.

Ο δάσκαλός μου είχε κτήματα. Στη σταφίδα του ο πατέρας έκανε αρκετά μεροκάματα. Όταν ανακάλυψαν ότι ήταν ομοϊδεάτες δεν άργησε να γίνουν και φίλοι. Η φιλία αυτή κράτησε ζωντανή την οικογένειά μας και βοήθησε στο να ναυαγήσει η τρίτη απόπειρα μετανάστευσής μου στην Αμερική όπου μια άτεκνη θεία ήθελε να φιλοξενήσει εμένα και τον συνομήλικο αδελφό μου. Να φάμε ένα κομμάτι ψωμί όπως μας έγραφε. Δός τα μου μωρή Αλέξω τα παιδιά, κρίμα από το θεό είναι να μουλιάζουν στα χωράφια.

Ποτέ δεν μας περίσσευε δεκάρα. Γιατί τόχαμε να δίνουμε, να λυμπιζόμαστε τους άλλους όπως έλεγε η μάνα. Και τότε όπως και σήμερα κρατούσε το όπου φτωχός και η μοίρα του. Μεροδούλι-μεροφάϊ. Φτάνει να μην αρρώσταινες, να μη χρώσταγες στην Αγροτική τράπεζα, να μην είχες να πληρώσεις την εγγραφή στο σχολείο, τα βιβλία και τα συναφή. ΔΕΚΟ δεν υπήρχαν τότε, ούτε εφορίες. Τον πολύ μόχθο τον έπαιρναν κατευθείαν και με τον βούρδουλα οι τοκογλύφοι, οι γεωπόνοι, οι τράπεζες, οι έμποροι της σταφίδας, του σιταριού, του καρπουζιού, της ντομάτας.

Θυμάμαι: Τα κάλαντα ήταν μια καλή πρόσοδος για την οικογένεια. Σαν πλησίαζαν τα Χριστούγεννα οι προβλέψεις για έσοδα καταγράφονταν στον οικογενειακό προϋπολογισμό με κάθε λεπτομέρεια. Τόσα στα Χριστούγεννα, τόσα στην Πρωτοχρονιά, τόσα στα Φώτα.

Φτιάχναμε και δέντρο. Πότε ένα κλαδί κουκουναριάς, πότε κανένα κορφοκυπάρισο, πότε ένα κλαδί ροδιάς με τα εναπομείναντα ρόδια του. Τα φκιασίδια του ταπεινά: κομμάτια από σπασμένες φούσκες (μπαλόνια), χαρτάκια από καραμέλες, λυμούρια από τις γράνες του χωριού, κουκουνάρι από το πεύκο, βαμμένα με ασβέστη. Το καντήλι που το φώτιζε τις νύχτες και τις σκοτεινές ημέρες, ζέσταινε τα κλωνάρια του, μοσχοβολούσε το δωμάτιο από το ρετσίνι. Στα μετέπειτα χρόνια μπορούσε να έχει και "πρωτευουσιάνικα" στολίδια: μπαλίτσες, αστέρι από χρυσόχαρτο, ψεύτικο χιόνι, κορδέλες χρυσές και ασημένιες. Τα λαμπάκια δεν τα αξιώθηκε ποτέ. Το ηλεκτρικό μπήκε αργά στη ζωή μας.

Η σοδειά από κάθε εξόρμηση για κάλαντα ήταν από δύο έως τρία μεροκάματα γλυκόριζας. Των Φώτων δεν έβγαινε ούτε ένα μεροκάματο. Στόχος και προορισμός η μεγάλη γειτονική πόλη που απείχε από το χωριό μιάμιση ώρα γοργοποδαρόδρομο. Ξυπνούσαμε στις 4 τα χαράματα. Το περπάτημα ως την πόλη δεν χαμπάριαζε από βροχή, παγωνιά και νύχτα. Κοντά στις έξι φτάναμε στα πρώτα σπίτια. Δεν είχαμε φόβο μπας και ξυπνήσουμε τους νοικοκυραίους, ντροπή είχαμε αντικρύζοντας τα παιδιά των "καλών σπιτιών" καθισμένα γύρω από το τραπέζι να απολαμβάνουν τη θαλπωρή του πλούτου τους. Άλλοι μας έδιναν μια δεκάρα, άλλοι ένα πενηνταράκι και λίγοι μία δραχμή. Από το πενηνταράκι (μισή δραχμή) και πάνω θεωρούνταν καλό μαχτσίσι. Κοντά στις 8 ώρα πιάναμε τα μαγαζιά. Εκεί συναντούσαμε των εμπόρων την καταφρόνια. Ήταν η εποχή που η αναλγησία των εμπόρων μπορούσε να αποτελεί πιστοποιητικό αξιοσύνης.

Τελευταία φορά που είπα τα κάλαντα ήμουν πια μεγάλο παιδί. Σε ένα χρόνο θα ήμουν ώριμος εργάτης για τα χωράφια. Ήταν παραμονή Φώτων, πάνω ο ουρανός φεγγαρόλαμπρος, κάτω η γή κάτασπρη από τον πάγο. Στα μισά του δρόμου, πετάγεται στο δρόμο μας η φιγούρα ενός άγνωστου άνδρα με μια γκλίτσα στο χέρι κι' ένα σκυλί στο κατόπι του. Πού πάτε ρε λεβεντόπαιδα, οι κυράδες δεν δίνουν μουνί…. δεπάλια δεκείλια* θα βρείτε καμμία αλλά θάναι ψόφια… πάμε για τα κάλαντα του αποκρινόμαστε. Δεν θα πάρετε δεκάρα, γυρίστε πίσω… και όντως η σοδειά ήταν δεν ήταν 5 δεκάρες.

Στο σπίτι με ανυπομονησία περίμεναν κάθε φορά τα καζάντια* μας. Αν η σοδειά ήταν κάτω από δέκα πέντε δραχμές ζητούνταν περισσότερες εξηγήσεις. Πώς, γιατί, γιατί και πώς… Αν ήταν πάλι πάνω από τις είκοσι πέντε τα πρόσωπα έλαμπαν από ανακούφιση. Με τις είκοσι πέντε και πάνω τις βγάζαμε τις γιορτές. Αυτά δεν ήταν τα μόνα μεροκάματα που φέρναμε στο σπίτι τα δύο μεγάλα παιδιά. Τις πρωτομαγιές ήταν τα στεφάνια με τις μαγιοπούλες που πουλούσαμε στους οδηγούς, αρχές Ιούνη οι βραστές αγριαγκινάρες και τα σφαλίγκια* που στους θαμώνες των καπηλιών, τα βερύκοκα. Από τα  στεφάνια βγάζαμε τα έξοδα του ραντίσματος της σταφίδας, από τα σφαλίγκια και τις αγριαγκινάρες το λίπασμα, από τα βερύκοκα αγοράζαμε τα καλοκαιρινά μας ρούχα. Παπούτσια δεν χρειαζόμασταν τα καλοκαίρια. Δεν λογαριάζονταν τα μεροκάματα στα δικά μας κτήματα. Αυτά σαν είμασταν μικρά. γιατί από δώδεκα χρονών πέσαμε και εμείς στο ξενοδούλι, κυρίως στο μάζεμα της ντομάτας, στον τρύγο, στις ελιές. Μόλις είχε έλθει το εργοστάσιο ντομάτας και ήταν περιζήτητα ακόμη και τα παιδικά χέρια. Αλλά και τα μεροκάματα ανέβηκαν.

Ξημερώματα της παραμονής της κάθε πρωτοχρονιάς γύριζε ο πατέρας από το κυνήγι. Από βραδύς της προηγούμενης μαζί με τον Σκούτζο και την Σπίθα πήγαιναν στα βαρκά χωράφια για χαμοκέλες*. Με μια κουδούνα ξεγέλαγαν τα πουλιά που κοιμόνταν κατά γής, με μια λάμπα ασετυλίνης τα τύφλωναν και τάπιαναν ζωντανά. Ιχνηλάτης η Σπίθα η σκυλίτσα μας, εκτελεστής ο Σκούτζος ο μεγάλος ανηψιός του πατέρα. Τα λαιμόπνιγε επί τόπου και τάριχνε στο τράστο*. Γύριζαν τα ξημερώματα με ένα τράστο ο καθένας στον ώμο. Ο πατέρας κρατούσε πέντε-έξι πουλιά και τα υπόλοιπα τα φίλευε στα πιο φτωχά σπίτια. Η μητέρα τα ζεμάταγε και τα ξεπουπούλιαζε και ανήμερα τα τηγάνιζε. Έλεγαν πως ήταν γευστικό το κρέας τους, ο καλύτερος μεζές για το κρασί. Η θέα των νεκρών πουλιών μου ήταν αποκρουστική και μ' έμαθε να μην τρώω κρέας αλλά και να μισώ τους κυνηγούς. Υπήρχε ένα κενό γνώσεων μέσα μου, αρνιόμουν όμως να κατανοήσω την ανάγκη των ανθρώπων να σκοτώνουν. Το ίδιο συμβαίνει ακόμη και σήμερα με ένα σωρό άλλες καταστάσεις και πράγματα. Μια δύναμη ή αδυναμία χαλυβδώνει την άρνησή μου να τις κατανοήσω.

Το βράδυ, παραμονή πρωτοχρονιάς, ο πατέρας έβγαινε στο καφενείο να παίξει χαρτιά. Ήταν το έθιμο, δεν μπορούσες να μην πάς θάσουν το σουργούνι* του χωριού. Οι υπόλοιποι έως αργά το βράδυ περιμέναμε τα χαμπάρια. Γύριζε κατά τις δέκα πάντα χαρούμενος και πάντα κερδισμένος. Πότε ένα τάληρο, πότε ένα δεκάρικο και μια φορά ήλθε με είκοσι δραχμές. Ήταν η πρωτοχρονιά που κι εμείς είχαμε πάει καλά στα κάλαντα. Χρόνια μετά κατάλαβα πως ο πατέρας πάντα κερδισμένος θα ερχόταν και η σοδειά του δεν θάταν ποτέ μεγαλύτερη από τη δική μας. Υπήρχε πολλή λύπη γύρω μας, δεν θα σκορπούσε περισσότερη.

Τις 20 δραχμές όμως πρέπει να τις είχε κερδίσει. Έδοσε σ' εμάς τα τέσσερα από ένα δίφραγκο, στη μάνα ένα δεκάρικο και κράτησε και αυτός ένα δίφραγκο για τα κεράσματα στο καφενείο. Της μάνας το ισοζύγιο προέβλεπε ένα δίφραγκο για την βαφτισιμιά της, έξι δραχμές για τα ψώνια του σπιτιού και δύο για ένα κερί στην εκκλησία.

Ανήμερα την πρωτοχρονιά η μητέρα σηκωνόταν από τα χαράματα. Είχε να τοιμάσει το ζυμάρι για τις τηγανίτες* και τους λουκουμάδες, να καθαρίσει τις χαμοκέλες, να τοιμαστεί για την εκκλησία. Και σαν σχολνούσε ο παπάς έτρεχε στο σπίτι να βάλει τη φωτιά (κουζίνες δεν υπήρχαν) για να ψηθούν οι λιχουδιές. Ο πατέρας έπινε εθιμοτυπικά τον καφέ του στο καφενείο, όπου κερδισμένοι και χαμένοι της προηγούμενης βραδιάς έλεγαν τις ιστορίες τους πόσα κέρδισαν, ποιός έχασε, ποιός κέρδισε τα πιο πολλά.. Εμείς στις αχορτάριαστε αυλές παίζαμε στριφτό, το κορώνα γράμματα. Τα πιο "ξεπεταγμένα" είχαν δική τους τράπουλα και έπαιζαν 31 και ξερή. Αν τύχαινε να βρέχει, το παιγνίδι γινόταν στο σπίτι. Σβούρα, πάρτα όλα-βάλτε όλοι… Και όσοι δεν είχαμε σβούρα παίζαμε με το ασίκι*.

Μετά σπίτι, με τα μούτρα στις λιχουδιές της χαμογελαστής κυράς του σπιτιού. Μας έβλεπε και τα μάτια της έλαμπαν από την ευτυχία της επιδοκιμασίας. Σαν τελειώναμε σηκωνόταν να τοιμάσει το μεσημεριανό. Ελάτε μην τρώτε άλλα, δεν θα μπορέσετε να φάτε το φαί σας. Το φαγητό του μεσημεριού ήταν ένα από τα κοκόρια του κοτετσιού. Με πάστα και χοντρό μακαρόνι. Έτρωγα μόνο τα μακαρόνια και το μπούτι τόρριχνα κρυφά κάτω από το τραπέζι όπου καρτερούσε υπομονετικά η ψιψίνα του σπιτιού. Κι εκείνη φρόντιζε να μην με εκθέσει…

Το απόγευμα άρχιζαν οι επισκέψεις σε σπίτια όπου γιόρταζε ο νοικοκύρης. Στη γειτονιά είχαμε δύο Βασίληδες. Ούτε τις νοικοκυρές ούτε τα παιδιά τα γιόρταζαν τότε. Το γλυκό ήταν κουραμπιές, ή παντεσπάνι, ή μπακλαβάς, ή καρυδόπιτα (η δική μας λόγω της καρυδιάς μας σπεσιαλιτέ). Όλα φτιαγμένα από τις νοικοκυρές, πολλά φουρνισμένα στον δικό μας φούρνο, με το αζημίωτο βέβαια. Αν και το χωριό είχε δύο επαγγελματικούς φούρνους, καμμιά νοικοκυρά δεν τους προτιμούσε. Από τις παραμονές των Χριστουγέννων έως και του Αη Γιάννη ο φούρνος μας έκαιγε συνεχώς. Πενήντα δεμάτια κληματόβεργες φυλάσσονταν όλο το χρόνο για την περίσταση αυτή. Και έπρεπε να καούν αλλοιώς σε λίγο καιρό θα σάπιζαν. Πλησίαζε και ο μήνας του κλαδέματος.

Οι επισκέψεις ήταν απρόσκλητες. Κρατούνταν όμως από τις οικοδέσποινες ένα κρυφό ημερολόγιο που σε κάθε γιορτή η κάθε μια το "ξεφύλλιζε" και "ανταπέδιδε" την πρόσκληση. Όχι, δωράκια και τέτοια για τον εορτάζοντα δεν υπήρχαν. Για τον δικό μας εορτάζοντα γινόταν κοσμοσυρροή. Συγγενείς, κουμπάροι, γείτονες, φίλοι, αλλά και μετανάστες της εποχής. Ήταν άνθρωποι από άλλα-κυρίως φτωχικά και άγονα- μέρη της χώρας που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή σε αναζήτηση ενός μεροκάματου. Γι' αυτούς και οι δύο γονείς μου είχαν τη μεγαλύτερη συμπάθεια. Η μάνα γιατί πολλοί ήταν κοντοχωριανοί της (από την Γορτυνία) και ο πατέρας γιατί οι περισσότεροι ήταν από το νησί απέναντι απ' όπου για ένα φεγγάρι πέρασαν οιονεί πρόσφυγες οι πρόγονοί του. Αυτή την εξήγηση έδινα, αν και οι πιο γενναιόδωρα ωφελούμενοι ήταν ένα ζευγάρι με πέντε παιδιά τους από την Κέρκυρα.

Την επομένη ανοίγαμε κάνα σχολικό βιβλίο, κάναμε την αντιγραφή, γράφαμε την έκθεση. Μα κυρίως μαθαίναμε στα δυό μικρά την αλφαβήτα. Εκείνα ανυπόταχτα σε κάθε διαδικασία μάθησης αντιστέκονταν. Υπήρχε το προνόμιο σε μας τα μεγαλύτερα του σκαμπιλιού*. Όμως όλα λύνονταν με την υπόσχεση του παιγνιδιού. Τελικά στον στίβο της μάθησης δεν μας ακολούθησαν ποτέ (δάσκαλε που δίδασκες…).

Πρωτοχρονιές σε καιρούς δοκιμασίας. Κάθε γιορτή δοκίμαζε τις αντοχές μου, εικόνιζε τη δίψα για την κάθε χαρά κι ας ήταν η πιο ταπεινή. Μέσα μου σπινθίριζε η υπόσχεση για ταξίδια μακρινά. Λίπασμα για το ξεφάντωμα της ψυχής το πρώτο μου λογοτεχνικό βιβλίο. Ήταν τα "Λόγια της πλώρης και άλλα διηγήματα" του Ανδρέα Καρκαβίτσα. Μια γειτόνισα πολλά χρόνια μεγαλύτερή μου ήλθε για τις γιορτές στο χωριό. Μας επισκέφθηκε και το δώρο της ήταν τα "Λόγια της πλώρης", εκδόσεις Εστία. Ήταν από τα μέρη μας ο συγγραφέας, ήταν γιατρός ψέλλισε το κορίτσι σαν είδε το σάστισμα των γονιών μου. Χάθηκε να σας φέρει ένα ζευγάρι σκάλτσες* ήταν η ατάκα της μάνας σαν το κορίτσι έφυγε. Πέταξε τα λεφτά για ένα βιβλίο, τί θα σας χρειαστεί; συμπλήρωσε. Εμείς κάναμε χαρά όχι για το βιβλίο αλλά για το πολύχρωμο χαρτί και την κορδέλα που ήταν τυλιγμένο. Υλικά για να παραστολίσουμε το φτωχικό μας δέντρο.

Τ' απόγευμα άνοιξα το δώρο μου. Πρώτο διήγημα το Θείον Όραμα, η πρώτη φράση μαγνήτης. Δε λέτε, ρε παιδιά, και τίποτα να ζεσταθούμε; Το ρούφηξα μονομιάς. Έννοιωσα να ταξιδεύω σε μέρη που δεν είχα μέχρι τότε λογισθεί. Δεν συνέχισα τη μέρα κείνη και τις επόμενες το διάβασμα. Ήταν πια καλοκαίρι που το ξανάπιασα και έπεσα πάνω στη Μάνα. …….

Το βιβλίο τούτο ήταν η αρχή, θα έρχονταν και άλλα πολλά και η ζωή μου γίνηκε αειφυγία, ο νούς δεν στέριωσε σε έναν τόπο, δεν αγκιστρώθηκε στην κλίμακα του χρόνου.

Χρόνια μετά ακολούθησαν άλλες πρωτοχρονιές λιγώτερο φτωχές μα πιο ρημαγμένες. Ξεσπιτώθηκαν οι ψυχές μας και ο καθείς ένας Δον Κιχώτης πορευόταν με τη δική του μάσκα. Γινόταν πια αδιάφορο αν είχε χαθεί οριστικά εκείνο που έδινε νόημα και γεύση αρκετή για να προεικονίσει μιαν άλλη βιοτή. Καμμία μνήμη για τη γλυκιά προσμονή της φτηνής καραμέλας, του μπαλονιού, το φτιάξιμο του χαρταετού. Και μαζί χάθηκε η θέωση της κάθε ύπαρξης γύρω μας. Στριφογυρίζει μέσα μου η έλλειψή της σαν θυμάμαι τους στίχους του ποιητή… μια λεία με την οποία ταϊζομαι πότε-πότε.

Εσείς που θα βγείτε από τον κατακλυσμό που έπνιξεν εμάς,
Θυμηθείτε σαν θα μιλάτε για τις δικές μας ασυναμίες
και τα σκοτεινά τα χρόνια που εσείς γλυτώσατε….

Λεξάρι
Γλυκόριζα: Θαμνώδες αυτοφυές σε βαρειά εδάφη. Ρίζωνε βαθειά στο χώμα και πολλαπλασιαζόταν από τα ριζίδια του. Για να φτάσουμε στη ρίζα του απαιτείται σκάψιμο βάθους 20 πόντων και πάνω. Πολύτιμο για τη ρίζα του από την οποία εργοστάσιο της περιοχής παρήγαγε τη ζάχαρη. Στις μέρες μας αξιόλογες οι βοτανικές της ιδιότητες.
Χάλευε: πείραζε
Δεπάλια-δεκείλια: εδώ κι εκεί
Καζάντια: κατορθώματα
Σφαλίγκια: μικρά σαλιγκαράκια που εμφανίζονταν τον Ιούνιο στους αμμόλοφους, προσκολημένα σε κλαριά αγριομέντας ή κυπελισού (αγκαθωτό θαμνώδες).
Χαμοκέλα: πτηνό στο μέγεθος του τρυγωνιού που ενδημούσε τον χειμώνα σε βαλτώδη κυρίως χωράφια. Αποτελούσε περιζήτητο θήραμα για τους κυνηγούς, ισάξιο του τρυγωνιού. Ψηνόταν στο τηγάνι, εκλεκτός μεζές για το κρασί. Εδώ και χρόνια το είδος έχει εξαφανισθεί, κυρίως από την υπερκαλλιέργεια και τα φυτοφάρμακα. Το περίεργο είναι ότι στο διαδίκτυο η λέξη δεν αναφέρεται στα πουλιά αυτά αλλά στα χαμόσπιτα της επαρχίας. Παρόλες τις αναζητήσεις μου μία μόνο αναφορά αφορούσε αυτά τα δύσμοιρα πουλιά. Είναι από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Πάτρας Νίκο Σαμπάνη. Δείτε την αφήγησή του εδώ (http://aristeriantepithesi.blogspot.gr/2014/05/blog-post_1117.html).
Τράστο: σακίδιο (ταγάρι) των αγροτών με το οποίο μετέφεραν τα αναγκαία για την τροφή τους εφόδια. Χρησιμοποιούνταν και για να μεταφέρουν κάθε λογής απόκτημα.
Σουργούνι: σούργελο.
Τηγανίτα: ζύμη τηγανιστή. Τρώγονταν βουτηγμένη στο πετιμέζι (μούστος από σταφύλια) ή πασπαλισμένη με ζάχαρη.
Ασίκι: κόκκαλο του αρνιού σε ορθογόνιο παραλληλόγραμμο σχήμα που μπορούσαν οι έξι πλευρές του να χρησιμοποιηθούν σαν ζάρι. Καμμιά σχέση με τη λέξη Ασήκης που σημαίνει ερωτευμένο παληκάρι.
Σκαμπίλι: χαστούκι
Σκάλτσες: κάλτσες