Πέμπτη 29 Ιανουαρίου 2015

Ida. (Ιστορική μνήμη, ο αιωνόβιος σπόρος της Άνοιξης)



 στη χώρα του δεν θυμάμαι
κάνω δυό βήματα εμπρός και χάνομαι.
(στίχοι από παιδικό αργεντίνικο τραγούδι)

Γράφει ο Νίκος Ξυδάκης για την ταινία του Πάβελ Παβλικόφσκι: Η Ida είναι η ταινία της χρονιάς. Σφραγίζει την ευρωπαϊκή ευαισθησία όπως την σφράγισε πέρυσι η Grande Belezza του Πάολο Σορρεντίνο. Πρόκειται για ταινίες-σπουδές, που μιλούν για την ψυχή των λαών και των ανθρώπων, για την αξεδιάλυτη συνύφανση του ατομικού με το συλλογικό, για το βάρος της μνήμης και της ιστορίας, για την Ευρώπη των νεκρών και των φαντασμάτων.

Ακόμη και αν πρόσθετα τη Λευκή Κορδέλα του Χάνεκε, πάλι θα ένοιωθα πως κάτι λείπει από το παζλ της ιστορικής μνήμης όπως την έχει ως σήμερα καταγράψει το ευρωπαϊκό σινεμά. Θα αναφέρω λοιπόν τον Ήχο της Σιωπής του Μίκλο Γιάντσο* (1965). Ίσως η πρώτη ταινία που μιλά ξεκάθαρα για αυτό που θα επερχόταν τρία χρόνια μετά, την Άνοιξη της Πράγας και την αρχή της ολικής κατάρρευσης του υπαρκτού (;) σοσιαλισμού. Ο Ήχος της Σιωπής προειδοποιεί απροκάλυπτα. Λίγα χρόνια πριν ο Ίμρε Νάγκι με την ιστορική άρνησή** του  έσωσε την αξιοπρέπεια της ηττημένης πια επανάστασης της Βουδαπέστης, ξηλώνοντας έναν κόμπο από το πλέγμα της "ηθικής" του υπαρκτού. 

Αυτές οι τέσσερις ταινίες αφηγούνται τις πτώσεις. Ο Χάνεκε μιλά για τον φασισμό που έχει φωλιάσει μέσα μας, που έχει διαποτίσει τον κοινωνικό ιστό και δεν απομένει παρά να ξεχυθεί πάνω στο γεωγραφικό κοινό. Ο Σορρεντίνο μιλά για την πτώση της κοινωνίας του εμπορεύματος, για την ηθική του χρήματος. Για την ανάγκη επιστροφής στο λιτό της καταγωγής μας. Και ο Παβλικόφσκι δένει μεταξύ τους τις γενιές δύο εποχών, γεφυρώνει το χθες με το αύριο, φέρνει αναπόφευκτα στη μνήμη άλλες επιμέρους αφηγήσεις της ολότητας, που όλες δένουν μεταξύ τους, εγκαλώντας μας να ενδώσουμε στην ιστορική μνήμη. Εκ του προχείρου αναφέρω τις Ζωές των Άλλων και τα Σφραγισμένα Χείλη.  

Στην Ida κυριαρχεί η αναζήτηση της αλήθειας. Δύο γυναίκες μη έχοντας κάτι κοινό μεταξύ τους, αναζητούν στο παρελθόν αυτό που θα μπορούσε να τις φέρει κοντά, αυτό που θα μπορούσε να ενώσει, αυτό που θα κάλυπτε το κενό της ύπαρξής τους. Και αυτό θα το αναζητήσουν πάνω και δίπλα από τους τάφους των νεκρών. Αυτών που θα μπορούσαν να αφηγηθούν την αλήθεια. Την αλήθεια των ερειπίων του κατακερματισμού, του πολέμου. Η περιπλάνηση στο αχανές (θυμίζει το Σολάρις του Ταρκόφκι, μάλιστα το μουσικό μοτίβο που κλείνει την περιπλάνηση είναι το ίδιο με το κυρίως μουσικό θέμα του Σολάρις, J.S. Bach Cantata BWV 638 Fmin) σήμερα έχει μια πυξίδα (τη μνήμη) και έναν προορισμό (να συναντήσει τους απόντες). Το Κοινό όλων μας.

* Αύριο κλείνει ένας χρόνος από τον θάνατό του (σε ηλικία 92 ετών).
** πρόκειται για μια ιστορική λεπτομέρεια που η αφήγησή της δεν χωρά εδώ.


Η ταινία προβάλλεται στο Αυτόνομο Στέκι
(Ζωοδ. Πηγής 95-97 και Ισαύρων, Εξάρχεια)
Παρασκευή 30 Γενάρη στις 20.30
με τους Αγκάτα Τσεμπουκόφσκα, Αγκάτα Κούλεζα, Νταβίντ Όγκροντνικ 
Πολωνία 2013, Διάρκεια 82 λεπτά

Δευτέρα 26 Ιανουαρίου 2015

Τότε και σήμερα

Για να θυμούνται οι παληοί (από εμάς) και να ξεχνάνε οι οπαδοί του ΚΚΕ.


Το 1981 ο Ριζοσπάστης πανηγύριζε για τη νίκη του ΠΑΣΟΚ.
Το 2015 η ίδια εφημερίδα πανηγυρίζει γιατί το κόμμα της πήρε 5,5%*


Για το κόμμα του Κουτσούμπα τίποτα άλλο δεν συνέβη χθές. Και πως να συμβεί άλλωστε..,. αφού το ΠΑΣΟΚ ήταν (κατά το ΚΚΕ) πιο αριστερό από τον ΣΥΡΙΖΑ. 

Αν δεν πρόκειται για συνειδητή προσπάθεια απογοήτευσης, για οργανωμένη επιχείρηση παραίτησης, τότε μόνο σαν εμπάθεια μπορεί να εκληφθεί ο τρόπος κάλυψης της πραγματικότητας. Και αναρωτιέμαι αν με αυτή την τακτική δεν πριμοδοτείται η δεξιά και ο φασισμός. Έχοντας κάνει τόση πλύση εγκεφάλου στα στελέχη, μέλη και οπαδούς σου, όταν τους έχεις μπολιάσει με τόσο μίσος για την άλλη άποψη, λογικό είναι, σε πρώτη ευκαιρία να βρούν αποκούμπι στα κόμματα της ακροδεξιάς. Για να συνεχισθεί η φασιστική ολοκλήρωση. Η ιστορία έχει λαμπρά παραδείγματα να επιδείξει επ' αυτού.

* Ας δούμε τις εκλογικές επιδόσεις του ΚΚΕ από τη μεταπολίτευση και μετά.
1974 = 9,47%
1977 = 9,36%
1981 = 10,93% (παρόλη την πόλωση προς το ΠΑΣΟΚ !
1985 = 9,89 %
Ιούνιος 1989 = 13,1% (ενώ είχε συνεργασθεί με τη ΝΔ για την "κάθαρση" του σκανδάλου Κοσκωτά με τον ενιαίο Συνασπισμό της Αριστεράς.
Νοέμβριος 1989 = 11.0% μετείχε της Οικουμενικής κυβέρνησης Ζολώτα (με τον ενιαίο Συνασπισμό της Αριστεράς).
1990 = 10,3% (με τον ενιαίο Συνασπισμό της Αριστεράς).
1993 =  4,53% (γραμματέας η Αλέκα Παπαρήγα.
1996 = 5,61%
2000 = 5,52%
2004 = 5,9%
2007 = 8,15%
2009 = 7,54%
Μάϊος 2012 = 8,48%
Ιούνιος 2012 4,50% (κύριος εχθρός πλέον ο ΣΥΡΙΖΑ)
2014 (ευρωεκλογές) 6,09%
2014 (περιφερειακές εκλογές) με χαμηλότερο ποσοστό 5,77% και υψηλότερο 15%. Στην Αττική έλαβε ποσοστό 10.66%.
Βλέπουμε ότι το ΚΚΕ έχει επανέλθει και "κολλήσει" σε ποσοστά της δεκαετίας του '30 και του '40 του περασμένου αιώνα. Ειδικά με τους δύο τελευταίους του γενικούς γραμματείς (Παπαρήγα, Κουτσούμπα). Ο καθείς ας βγάλει τα συμπεράσματά του.

Σάββατο 24 Ιανουαρίου 2015

ελ.α ...


... όπως λέμε ελπίδα

αμήχανος μπροστά στην κενότητα των εκστομιζόμενων ιδεών, άφωνος στο ολίγιστο αυτών που τις διόρισαν κριτή των πάντων, κριτή της ζωής. ζώντας από πρώτο χέρι τη θανάσιμη δυσαρμονία λόγων και πράξεων, γνωρίζοντας τα δεινοπάθια της ιστορίας από τα καμώματα των χονδρέμπορων της επανάστασης, των ιακωβίνων του μαρξισμού και τοκογλύφων της ιστορικότητας, καρτερώ την αυριανή τους νύχτα. 

καλικάντζαροι του δωδεκαημέρου ξεσηκωθείτε. με τη σκληρότητα χαραγμένη για πάντα στο βλέμμα σας, με όσες αβύσσους άφησε στην ψυχή σας η αποδραμούσα ευαισθησία. η ευαισθησία που ακονίζει το στοχασμό, που εξοπλίζει τα όνειρα. ξεσηκωθείτε για να κρύψει την κενότητά σας το αταβιστικό θράσσος, η καπηλεία. και προ πάντων η περιφρόνησή σας για ό,τι ταπεινό (για σας) ξοφλάει την αγωνία της καθημερινότητάς μου(μας). 

εγώ πορεύομαι αλλοιώς: γιατί μου αρκεί ένα σημάδι ομορφιάς στο μισοσκόταδο. να βαδίζει δειλά προς το μέρος μου με τη συστολή της γυναίκας που ανακεφαλαιώνει κάθε στιγμή τα πάθη της. τις μελωδίες που καταφθάνουν από τα παληά αντιφθεγγόμενες από χροιές οργάνων ξεχασμένων από καιρό. 

ένα σημάδι ομορφιάς στο μισοσκόταδο το αντιφέγγισμα της ελπίδας. αρκεί για να σχηματίσω την ολότητα της ψυχής της, την εικόνα του προσώπου της που έχω χάσει εδώ και καιρό. και ξαφνικά, μέσα σε λίγες στιγμές προβάλλω την ολότητα της ομορφιάς ενός ταξιδιού. σε μια οθόνη που θα χωρέσει το τώρα, το χθες, το αύριο. μνήμες ιερές, παραμύθια από τον μέλλοντα χρόνο. μια μαρτυρία ομορφιάς που πλησιάζει στο μισοσκόταδο, μια μαρτυρία των πραγματικών μου πόθων, 

και βιάζαμαι, νάμαι έτοιμος για το ταξίδι, να μην αφήσω να προσπεράσει το γλυκό της χαμόγελο, η ανάμνηση της υπόσχεσής της πως όπου και να τραβήξουμε, όπου και αν μας πάει η ζωή εμείς θα είμαστε μαζί για πάντα. μαζί ξανά στη μάχη, στα χαρακώματα. υπόσχεση-αποσκευή για στο ταξίδι. που θα ξορκίσει τους εφιάλτες της νύχτας μου, θα γητέψει τις πληγές. 

***** 

αποφασίζεις για τα μεγάλα της ζωής απολαμβάνοντας τα πιο μικρά που έλαχε να σου δωρηθούν. ένα κλωνί βασιλικό, ένα λουλούδι, μια μπουκιά γλυκό του κουταλιού, ένα τσιγάρο που με περίσσια αγάπη έστριψαν για σένα. αποστρέφεσαι τις κούφιες πλην πολυτίμητες υποσχέσεις, ξέροντας πια πως όποιος δεν θέλει να θυσιάσει, καταφεύγει στον αφορισμό των μικρών. κι' εμπιστεύεσαι αυτούς που απαλλάχτηκαν από την τυραννία των "θεμελιωδών αρχών" για να αγκαλιάσουν την καθημερινότητά σου. γιατί οι ζωές μας είναι από στιγμές καμωμένες. στιγμές που αλαφροπάτησαν πάνω στους δρόμους που σιγούρεψαν στο να κρατηθούμε όρθιοι, να μην λυγίσουμε, να μην ενδώσουμε, να μην προδώσουμε αυτά για τα οποία γεννήθηκαμε. στο να παραμείνουμε άνθρωποι. ούτε ταριχευμένα σώματα, ούτε μπρούτζινα αγάλματα, ούτε κορνιζαρισμένα φαντάσματα στα κόκκινα γραφεία. 

θα πορευτώ: με αυτούς που δοκιμάστηκαν στη φωτιά, που χόρεψαν πάνω της και άντεξαν. που εισέπραξαν και εισπράττουν κατ' αποκλειστικότητα την οργή της εξουσίας, τη χλεύη των ιακωβίνων του ορθόδοξου μαρξισμού. μ' εκείνους που ήλθαν πρόσωπο με πρόσωπο με τη φτώχεια, τη στέρηση, την κατάθλιψη. μ' εκείνους που ψάχναμε μαζί τους ατραπούς να ξεφύγουμε από το τσεκούρι του φασισμού, τα μαχαίρια της εξουσίας, βλέποντας τους άλλους να χλευάζουν, τσιμεντοποιημένοι στο άσυλο που τους παρείχε η εξουσία. 

***** 

μαζί τους θα κάνω πρόβες ταξιδιών. 
ξέροντας καλά, πως ό,τι δώσεις θα πάρεις. είναι η αμείλικτη δικαιοσύνη της ιστορίας που ορίζει τις θυσίες και τις αντι-δωρεές, τις ηγεσίες και τα κόμματα που αξίζουμε. 

κρατώντας την από το χέρι θα πορευτώ. μαζί θα πετάξουμε προς τα κεί που τα πουλιά τραγουδούν για τις στάχτες του κόσμου μας. θα κάνουμε πρόβες ταξιδιών σε κόσμους πρωτόγνωρους, ως την Ζώνη*, όπου οι επιθυμίες μας πια θα πραγματώνονται από μια δύναμη έξω από εμάς. για να γίνουν οι νύχτες μια μπορα που θα χαθεί στο απύθμενο των αναμνήσεών μας. αψηφώντας τους αφορισμούς των θεών που έχουν βίτσιο να δυσκολεύουν την ιστορία, να φτωχαίνουν τον κόσμο μας.

*Ζώνη: από την ταινία Στάλκερ του Ταρκόφσκι.


Παρασκευή 16 Ιανουαρίου 2015

η απάντηση στο δίλημμα


Η ζωή μου διαγραφόταν ήσυχη μάλλον 
Και χωρίς απρόοπτα
Αν κάποια νύχτα 
Μ’ ένα κομμάτι κιμωλίας που βρήκα 
Δε ζωγράφιζα αστόχαστα ένα παράθυρο πάνω στον τοίχο.
Απ’ αυτό το παράθυρο ήρθε ο πυροβολισμός...
Τάσος Λειβαδίτης

η φωτο από εδώ 

Τρίτη 6 Ιανουαρίου 2015